Đại cương chửa ngoài tử cung

Xuất phát từ thực tiễn của công tác cấp cứu sản – phụ khoa hàng ngày hiện nay, nhất là một số bệnh nguy hiểm đến tính mạng của người phụ nữ như: Chửa ngoài tử cung nếu không phát hiện sớm sẽ, không được xử lý điều trị thực thụ, kịp thời sẽ trở thành một bệnh lý cấp cứu chảy máu khẩn cấp dẫn đến tử vong.

Đặc biệt ở các miền xa xôi, hẻo lánh, vùng núi, vùng đi lại khó khăn, xa trung tâm y tế, chửa ngoài tử cung vẫn xảy ra thường xuyên và thực tế một số trường hợp cũng xảy ra ở các tỉnh đồng bằng, gần kề thủ đô và các bệnh viện lớn. Do không có kiến thức y tế phổ cập cho người dân ( trong đó có chính người bệnh) và cả cán bộ y tế từ cơ sở đến bệnh viện nên mặc dù có điều kiện phương tiện để khám bệnh, chẩn đoán và phát hiện sớm thì chửa ngoài tử cung vẫn đe dọa đến tính mạng người bệnh. Nguyên nhân chủ yếu là do phát hiện và chẩn đoán chậm, xử lý chậm, và chuyển tuyến chậm. “Ba chậm trễ” cho nên khi đưa đến bệnh viện dù có phẫu thuật đi nữa thì đã muộn, người bệnh đã tử vong trên đường đi rồi vì mạch và huyết áp thấp không còn do vỡ khối chửa ngoài tử cung ngập máu ở bụng. Lẽ ra, người bệnh phải được mổ hồi sức tại chỗ, mới hỗ trợ kíp mổ. Người bệnh bị 3 loại choáng liền đó là: choáng chấn thương do đau bụng ngập máu, choáng mất máu cấp diễn vì máu ra ngoài mạch máu đổ vào ổ bụng và choáng suy thở do thiếu oxy khi vận chuyển trên đường… không được hộ tống, xử trí đúng. Đó là những sự kiện xảy ra ngay trong thời gian gần đây (năm 2009). Tại các tỉnh vùng xa, vùng sâu thì còn, đã và đang tiếp tục xảy ra những vấn đề như vậy. Từ những năm 70 của thế kỷ trước (thế kỷ XX) cho đến ngày nay, y học đã có những bước tiến bộ vượt bậc trong hồi sức cấp cứu, trong các kỹ thuật can thiệp từ mổ mở cổ điển đến mổ mở có bảo tồn được vòi tử cung bị chửa ngoài tử cung và đến mổ nội soi hiện đại…Việc truyền máu tại chỗ, truyền máu hoàn hồi (tự thân) đã cứu sống rất nhiều chị em bị bệnh nặng vậy mà người ta vẫn thấy có đến 50% trường hợp chửa ngoài tử cung bị chẩn đoán muộn do nhiều nguyên nhân. Một đặc điểm nữa là tần suất bị bệnh chửa ngoài tử cung có xu hướng gia tăng- cho tới nay các nghiên cứu vẫn chỉ ra điều này. Chửa ngoài tử cung mang tính toàn cầu trong đó Việt Nam cũng nằm trong hoàn cảnh ấy với các đặc thù về sinh hoạt và lối sống có thay đổi. Các vấn đề về bệnh lý phụ khoa vẫn viêm nhiễm đường sinh dục gia tăng ở phụ nữ nhất là một số phụ nữ trẻ và ở tuổi sinh đẻ. Trong khi việc tự phòng bệnh lại ít được chú ý – đã vậy việc khám chữa bệnh phụ khoa lại không đến nơi đến chốn (nhiều khi sai cả qui trình kỹ thuật chuyên môn, không đảm bảo tính vô khuẩn và chống lây bệnh chéo từ người này sang người kia; việc nạo, hút thai ở nhiều nơi làm không đúng qui định đã hướng dẫn, hoặc chưa được đào tạo và đào tạo lại. Vấn đề đỡ đẻ sạch không được thực hiện nghiêm túc đều là những nguyên nhân gây viêm nhiễm đường sinh dục từ âm hộ, âm đạo, cổ tử cung lên tử cung rồi vòi tử cung từ đó gây nên những biến đổi bất thường về nhu động của vòi tử cung, dính, bán tắc vòi tử cung ảnh hưởng đến việc di chuyển của noãn đã thụ tinh đi về buồng tử cung để làm tổ một cách thông thường; trái lại nó dừng lại ở các vị trí khác ngoài buồng tử cung và gây nên chửa ngoài tử cung 30-50% có viêm vòi tử cung mạn tính (Cunningham, 2001) và Stonvale G. Thomas (1998).

            Một số nghiên cứu (cả trong và ngoài nước) cũng cho thấy: việc đặt dụng cụ tử cung để tránh thai nếu không đúng chỉ định và kỹ thuật đã hướng dẫn cũng có thể tạo nên viêm nhiễm đường sinh dục và gây hậu quả như trên đã nói.

            Các nghiên cứu cả trong và ngoài nước đều đưa ra những khuyến cáo là: có thể giảm được 50% tử vong do chửa ngoài tử cung nếu được chẩn đoán sớm và xử trí phẫu thuật kịp thời hoặc điều trị nội khoa có theo dõi tại bệnh viện.

            Mặc dù vậy các nghiên cứu vẫn nêu lên rằng tỷ lệ chửa ngoài tử cung cho đến nay vẫn bị chẩn đoán muộn với một tỷ lệ cao và thậm chí rất cao theo địa cư và địa phương (từ 24 đến