Lễ Trừ tịch(lễ Giao Thừa)

(Hoàng Kim) - Thời khắc được coi là quan trọng nhất của tết Nguyên đán là đêm Trừ chi (hay còn gọi là đêm Giao thừa). Ở đây “ Trừ” là trao lại trực quan, “ Tịch” là ban đêm.

 

        

    Sau lễ ông táo (Tết Táo Quân) ngày 23 tháng chạp không khí tết thật sự bắt đầu. Nhà nhà chuẩn bị cho tết trong không khí tưng bừng, hoan hỉ. Nào là dọn dẹp nhà cửa cho gọn gàng, sạch sẽ, khang trang. Thậm chí, xưa kia người ta còn chờ đến những ngày cuối năm để sửa sang lại nhà cửa, chiều ngày 30 tết họ quét vôi lại tường nhà, tẩy uế những vết bẩn của năm cũ, trang trí lại nhà cửa, cắt tỉa lại cây cảnh cho phù hợp với ngày lẽ tết. Lau rửa bàn thờ , đồ thờ, đánh bóng các đồ tự khí.

 

            Ở các làng quê Việt Nam, Tết đến mỗi nhà cắm một cành đào trên bàn thờ. Cành đào chặt về người ta đốt phía dưới rồi cắm vào bình nước, đào sẽ tươi trong mấy ngày tết, sẽ trổ hoa và nảy lộc.

 

            Tục xưa tin rằng hoa đào trừ được ma quỷ(nay ít người chơi đào với ngụ ý trừ ma quỷ đơn thuần chỉ là cho đẹp ngày Tết) đó là do tích cũ của hai vị thần Uất Lũy và Thần Trà. Tục kể rằng : xưa ở dưới gốc cây đào lớn tại núi Độ Sóc có hai vị thần là thần Trà và Uất Lũy cai quản đàn quỷ. Qủy nào làm hại dân gian đều bị trừng phạt ngay. Chính vì vậy, cành đào Tết tượng trưng cho hai vị thần trên. Ma quỷ nhìn thấy cành đào phải tránh xa.

 

            Cành đào cắm trên bàn thờ không những chỉ tăng vẻ tươi vui cho ngày tết mà còn bảo vệ cho tổ tiên về hưởng Tết, vì ma quỷ thấy cành đào sẽ không bén mảng tới và như vậy tổ tiên không bị quấy rối trong những ngày tết.

 

            Ngày 30 Tết ai cũng cố gắng hoàn thành một số thủ tục cần thiết. Đó là việc đi biếu tết. Việc đi biếu Tết là tùy tâm, không có một thực thể nhất định nào. Ông  bà, cha mẹ thì lo cho mua sắm cho con trẻ quần áo mới, hay món quà gì đó, con cháu sẽ đáp lại nhưng tùy theo hoàn cảnh….

 

            Sáng và chiều 30 tết nhà nào cũng ra nghĩa trang thắp hương để khấn mời tổ tiên và họ hàng thân thích đã qua đời về chứng giám ngày tết của con cháu.

 

            Giao thừa là giờ phút giao tiếp giữa năm cũ và mới. Mọi người hầu như không nghỉ mà chờ đón thời khắc giao thừa. Năm mới sắp sửa sang, mọi người hồi hộp chờ đợi với bao nhiêu điều hi vọng. Người ta được thêm một tuổi, và với giờ phút giao thừa, năm cũ sẽ ở lại với tất cả mọi sự không may mắn, và năm mới đến sẽ mang lại những điều mới mẻ và tốt đẹp nhất.trong đầu óc, có người nhẩm tính lại một quãng đời năm qua với những công việc làm ăn của mình dễ dàng hay vất vả, và người ta cầu mong năm sau làm ăn sẽ tiến phát bằng năm, bằng mười năm cũ.

 

            Giờ phút giao thừa thật là nghiêm trang được chờ đợi. Lễ Trừ chi còn mang tên là giao thừa. người ta nói đây là lễ tongs cựu nghênh tân (tiễn cũ đón mới). Cũ ở đây, ngoài những điều xấu dở, cũ kĩ của năm qua,  người ta còn tiễn vị  đương niên hành khiển đại vương của năm cũ. Và mới ở đây, ngoài những điều mới mẻ tốt đẹp, người ta còn đón rước tân đại vương hạnh khiển của năm mới.

 

            Người xưa tin rằng mỗi năm có một vị hành khiển coi việc dân gian, hết năm này thì thần này bàn giao cong việc lại cho thần kia,cho nên cúng tế để tiến đưa vị thần cũ và đón vị thần của năm mới.

 

            Trước giờ tý phảir làm lễ tiễn quan đương niên cũ, sau đó dón quan đường niên mới. đến đầu giờ tý thì xong để chuẩn bị đón giao thừa,. mỗi năm có một vị quan đương nhiên cai quản, nên việc làm sớ tấu cũng như lễ vật cần phải chú ý. Chúng tôi xin giới thiệu để các bạn đọc và thực thi:

 

            Năm tý

 

            Quan Đương nhiên là Chu vương hạnh khiển. Thiên Ôn hành binh Chi Thần, Lý Tảo phán quan.

 

            Lễ vật: Ngoài trầu rượu, xôi bánh còn thêm áo màu vàng.

 

            Năm sửu

 

            Triệu Vương hành khiển, tam thập lục thương hành binh chỉ thần, Tiêu Tào phán quân.

            Lễ vật là áo dỏ.

 

            Năm dần

 

            Ngụy vương hành khiển. Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quân.

            Lễ vật là áo trắng.

 

            Năm mão

 

            Trịnh vương hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu Tào phán quan

 

            Lễ vật là áo màu đen.

 

            Năm thìn

 

            Sở vương hành khiển, hỏa tinh hành binh chi thần, Hứa tào phán quan

 

            Lễ vật là áo màu vàng.

 

            Năm tỵ

 

            Ngô vương hành khiển, thiên hành binh chi thần, Vương táo phán quan

 

            Lễ vật là áo màu tía.

 

            Năm ngọ

 

            Tuần vương hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào tào phán

Quan

 

            Lễ vật là áo màu vàng.

 

            Năm mùi

 

            Tống vương hành khiển, Ngũ Miếu hành binh chi thần, Lâm tào tào phán quan

 

            Lễ vật là áo màu vàng.

 

            Năm thân

 

            Tế vương hành khiển, Ngũ Nhạc hành binh chi thần, Thành  tào tào phán quan

 

            Lễ vật là áo màu hồng.

 

            Năm tuất

 

            Việt vương hành khiển, Ngũ Ônhành binh chi thần, Thành tào phán quan

           

            Lễ vật là áo màu hồng.

 

            Năm hợi

 

            Lũ vương hành khiển, Ngũ Ôn hành binh chi thần, Nguyễn tào tào phán quan.

 

            Lễ vật là áo màu vàng.

 

            Ngoài lễ vật: hương, hoa, trầu, rượu, bánh, xôi, gà còn thêm áo, tiền, gà, giấy……….để đưa tiễn hoặc đón tiếp các vị Hành khiển hàng năm.

 

            * cần lưu ý: Khi dâng hương ngoài trời cúng Giao thừa đều phải khấn danh vị của các vị Hành khiển cùng các vị Phán quan nhắc đến ở trên. Năm nào thì khấn danh vị của năm ấy.

 

            Sau khi lễ tiến quan đương niên cũ, sẽ tiến hành đón quan đương niên mới. Lễ vật cũng được chuẩn bị trước( gà lễ thường là cả con, giữ nguyên bộ lòng đặt tyển miếng tiết, lại cài cánh tạo thế gà chầu khiến nghi lễ thêm phần long trọng), và đúng giờ phút giao thừa sẽ tiến hành thắp đèn nhang, làm thủ tục lễ, đọc văn khấn. Trước khi khấn vái bốn cái, và khi khấn xong lại vái bốn cái.

 

            Sau khi người gia trưởng khấn lễ xong thì các thành viên trong gia đình lần lượt theo thứ tự tới chấp lễ trước bàn thờ hoặc mâm cúng. Khi các nghi lễ kết thúc người gia chủ rót đỉnh rượu, và mọi người chúc tụng nhau. Người lớn “mừng tuổi” cho con cháu, con cháu mừng tuổi lại cha mẹ ông bà. Việc mừng tuổi mới chỉ là làm phép, chứ không nhất thiết phải là tiền to, nhiều mới có nhiều tài lộc. Việc mừng tuổi còn tiếp tục suốt trong ngày tết( Tiền mừng tuổi thường được để trong các phong bao giấy hồng, có ý tiền đó sẽ sinh sôi nảy nở thêm nhiều và sẽ đem lại may mắn).

 

            Thời xưa tiền mừng tuổi cũng được gọi là tiền mở hàng để lấy may. Bạn bè gặp nhau cũng thường mở hàng cho nhau để cầu chúc cho nhau sự phát đạt. Tiền mở hàng người ta thường cất đi giữ lấy may mắn.

 

            Chúng tôi xin giới thiệu một số văn khấn tiêu biểu sử dụng trong ngày đón Giao thừa để các bạn tham khảo.

 

            VĂN KHẤN LẼ TRỪ TỊCH

 

                        (Giao thừa)

 

            Hôm nay!

 

            Ngày …..tháng…….năm………(âm lịch)

 

            Chúng con là:         ( người ngoài chủ gia đình có thể đọc họ tên từng người tiếp theo thứ tự từ lớn đến bé).

 

            Trú tại phố………phường………..quận………….thành phố……….( hoặc xóm, thôn,xã, huyện, tỉnh……….).

 

            Kính cẩn có hương đèn, vàng bạc, hoa quả, trầu,  rượu, trà, nước và mọi vật phẩm dâng lên.

 

            Ngày tháng trôi qua:

 

            Vật đổi sao dời. Năm cùng tháng kiệt. Xuân tiết gần sang- Đông tàn sắp hết. Vào đúng thời khắc giao thừa, kính xin chư thần, Thổ công, Gia tiên chứng giám phù hộ cho toàn gia chúng tôi từ già đến trẻ quanh năm được tăng phúc tăng thọ, người an, vật thịnh, vạn sự hành thông.

 

                                                                                                          Cẩn cáo!

 

            VĂN KHẤN GIAO THỪA

           

            ( Cúng gia tiên trong nhà)

 

            Nammô A Di Đà Phật( 3 lần)

 

            Trước bàn thờ gia tiên tiên tổ

 

            Nhờ Thổ Công, Thổ Địa trong ngoài

 

            Nay theo quy luật lâu dài

 

            Đông qua xuân lại tái lai trở về

 

            Lòng con cháu một bề tượng niệm

 

            Cùng cung thịnh ông bà nội ngoại

 

            Tam tứ đại tổ tiên

 

            Lễ nghi vật phẩm vàng tiền

 

            Đèn hương hoa quả dâng lên lòng thành

 

            Chắp tay thỉnh cáo tiên linh

 

            Cùng về hiến hưởng gia đình vui xuân

 

            Cúi xin bày tỏ lòng trần

 

            Cúi xin tạ tượng tâm linh phù trì

 

            Điều lành mang đến, điều dữ mang đi

 

            Gia đình yên ấm mọi bề an khang

 

            Đầu năm chí cuối bình an

 

            Có tài, có lộc ban ơn đức đầy

 

            Lòng con tu niệm từ đây

 

            Cây kia có cuội, suối kia có nguồn

 

            Một lòng theo đạo sắt son

 

            Sống trên dương thế con còn tu thân

 

            Nam mô A Di Đà Phật( 3 lần).

 

           

            VĂN KHẤN TIỄN QUAN  ĐƯƠNG NIÊN CŨ

 

            Nammô A Di Đà Phật!

 

            Nam mô A Di Đà Phật!

 

            Nam mô A Di Đà Phật!

 

            Hôm nay là ngày………. Tháng….. năm…(âm lịch)

 

            Tín chủ con là……………………………cùng toàn gia quyến

 

            Kính cẩn sắm lẽ vật……….hương đăng………………………………………..

 

            Thành tâm dâng lên………..hành khiển cùng đức phán quan.

 

            Kính mong chư vị đại vương soi xét

 

            Lượng trời chẳng ghét khoan dung

 

            Giúp nước yên bờ cõi

 

            Âm thỏa dương vui mát mẻ tiết trời

 

            Trong nhà người người khỏe mạnh

 

            Hạnh phúc bình yên

 

            Đất đai màu mỡ sản sinh

 

            Nay nhân lễ Trừ tịch tiễn Đại vương

 

            Xét thấy mấy năm tháng qua đội ơn rất lớn

 

            Xem ngày vừa hết nhờ đức quan trên

 

            Năm khác cờ hhoa đón ngài trở lại

 

            Lại nhờ ban phúc được như lòng.

 

            Muôn trông đức đại vương

 

            Kính cẩn bày lời.

                                                                                                   Cẩn cáo!

 

            VĂN KHẤN ĐÓN QUAN ĐƯƠNG NIÊN MỚI

 

            Nammô A Di Đà Phật!

 

            Nam mô A Di Đà Phật!

 

            Nam mô A Di Đà Phật!

 

            Kính lạy:

 

-        Đức Đương lại hạ sinh Di Lặc Tôn Phật

-        Hoàng Thiên Hậu thổ chư vị Tôn thần

-        Ngài cựu niên đương cai Hành khiển

-        Đương niên Thiên quan năm….(âm lịch)

-        Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tôn thần

-        Táo phủ Thần quân, chư vị tôn thần.

Nay phút giao thừa năm……….đã tới

 

      Chúng con là ………………………………………………………

            Cùng toàn gia quyến

 

            Ngụ tại………………………………………………………………………

 

            Trộm nghĩ:

 

            Phút thiêng giao thừa vừa tới,

 

            Năm cũ đi qua đón mừng năm mới

 

            Tam dương khai thái, vạn tường cạnh tân

 

            Nay ngài thái tuế tôn thần trên vương mệnh thượng đế

 

            Giám sát vạn dân, bảo vệ sinh linh, tiểu trừ yêu nghiệt.

 

            Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân.

 

            Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

 

            Nhân buổi tân xuân

 

            Tín chủ chúng con thành tâm sửa biện lễ vật

 

            Dâng lên trước án

 

            Chúng con kính mời:

           

            - Ngài cựu niên Đương cai,ngài tân niên Đương cai

 

            - Ngài Bản cảnh Thành hoàng

 

            - Ngài Bản xứ thần linh Thổ địa

 

            - Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần

 

            - Bản gia Táo  quân và các chư vị thần linh cai quản ở xứ này.

 

            Cúi xin án lâm trước án thụ hưởng lễ vật

 

            Nguyện cho toàn gia chúng con: Nguyên ninh khang thái,trú dạ cát tường, người người bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng.

 

            Giãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

                                                                                                            Cẩn cáo!

 

Nguồn: Hoàng Kim