Học cách nói vòng vo

 (Hoàng Kim) - Ngôn ngữ là công cụ biểu đạt tư tưởng tình cảm, nói cách khác vì người ta muốn bày tỏ ý nghĩ, thái độ của mình nên mới nói, nhưng có một số ý tứ phải nói theo cách khéo léo tế nhị thì mới diễn đạt được, tức là phải vận dụng tính chất quanh co uốn lượn khá phức tạp của tư duy và ngôn ngữ.

            Nhà văn Mỹ Mark Twain vào ở một nhà trọ, người ta báo trước cho ông biết chỗ đó rất lắm muỗi. Ông cũng lo không biết có được ngủ yên không, ông định nói với nhân viên phục vụ, nhưng lại nghĩ rằng nói chuyện đó chưa chắc đã được nhân viên phục vụ chú ý tiếp thu.

            Khi ông vào đăng ký lấy phòng ở quầy lễ tân, thì một con muỗi bay đến, Mark Twain liền nói ngay với nhân viên lễ tân. “Ôi, muỗi ở đây rất là thông minh, nó đến xem trước tôi ngủ ở buồng nào, để tối đến mở tiệc đây mà!”. Nhân viên lễ tân thấy rất buồn cười, kết quả là đêm đó, phòng của ông được họ chú ý xua hết muỗi, Mark Twain được ngủ một đêm ngon lành. Nếu Mark Twain bảo thẳng cho phục vụ nên biết số phòng của mình và dặn họ phải xua hết muỗi, thì chưa chắc đã đạt được kết quả mĩ mãn như vậy. Cách ăn nói dí dỏm của ông đã gây được sự chú ý của nhân viên , họ thấy thoải mái thích thú được phục vụ ông.

            Trong cuộc sống hàng ngày thường xuất hiện một số tình huống đại loại như: Khi anh yêu cầu anh ta làm việc gì đó, hoặc chỉ trích phê phán người khác làm việc gì không nên không phải thì nên chọn một cách nói nào đó có thể giành cho đối phương một khoảng trống để tiến để lùi, có vẻ như nhường quyền chủ động cho họ.

            Lúc về già Hán Vũ Đế chỉ mong mình được trường sinh bất lão, một hôm nói với thị thần: “Trẫm nghe người ta nói, người nào mà “nhân trung” ở phía dưới mũi càng dài thì tuổi thọ của người đó càng cao, ai có nhân trung dài đến một tấc, thì sẽ sống được một trăm tuổi, không biết có đúng không?”.

            Đông Phương Sóc nghe được chuyện đó, biết ngay là hoàng đế đang muốn sống lâu muôn tuổi đây. Hoàng thượng nhanh mắt nhìn thấy Đông Phương Sóc lộ vẻ vui mừng liền nghiêm nét mặt mắng rằng: “Khanh cười chuyện gì?” Đông Phương Sóc vội vàng ngả mũ cung kính tâu lên; “Muôn tâu, thần đâu dám cười nhạo bệ hạ. Thần chỉ cười mặt ông Bành Tổ xấu ơi là xấu thôi ạ” Hãn Vũ Đế quát: “Mặt ông Bành Tổ buồn cười ở chỗ nào? “Đông Phương Sóc thưa: “Ông ấy sống được 800 tuổi, nếu đúng như lời bệ hạ vừa nói thì nhân trung của ông ấy phải dài đủ tám tấc, và mặt ông ấy chắc là phải dài hơn mặt ngựa”. Hán Vũ Đế không nhịn được cười.

            Đông Phương Sóc có ý khuyên can vua, nhưng lại không tiện nói thẳng, nên tìm cách nói bóng nói gió, nói xa gần để biểu đạt ý nghĩ của mình và được Hán Vũ Đế vui vẻ tiếp thu.

            Trong nhiều trường hợp, nói mềm mỏng và nói dí dỏm không hoàn toàn tách rời nhau được, và như vậy hiệu quả lại càng cao hơn. Cấp dưới luôn luôn mong mỏi cấp trên nghe theo gợi ý của mình, muốn thế đầu tiên phải làm sao cho cấp trên hiểu được mục đích thực sự của mình, trong trường hợp này cách nói vòng vo sẽ giúp bạn đạt được mục đích.

            Xí xóa cười trừ

            Trong giao tiếp thường ngày, nếu biết vận dụng cách lấp liếm cười trừ sẽ tạo được bầu không khí vui vẻ, thú vị. Đôi khi nhờ cách này mà nói ra được những điều hết sức khó nói và được đối phương chấp nhận. Cách nói này còn có ý mỉa mai châm chọc . Vì can tội mưu phản nên đại phu nước Tề là Lân Thạch Phụ bị Tề Tuyên Vương khép vào tội chết. Tề Tuyên Vương còn muốn tiêu diệt toàn bộ gia tộc của Lân Thạch Phụ. Gia tộc Lân Thạch Phụ rất lớn, họ họp bàn với nhau cách đối phó, đều cho rằng chẳng ai có thể lọt tai Tề Tuyên Vương, may ra chỉ có Ngãi Tử là thuyết phục được và cứu được cả họ. Thế là cả họ Châu đi đến trước phủ đệ của Ngãi Tử để nhờ cậy. Ngãi Tử không thể từ chối, đành nói: “Việc này không khó, nhờ các ông chuẩn bị cho tôi một sợi dây, để sau này khỏi mang vạ”. Người họ Hồ cho rằng Ngãi Tử nói đùa, nhưng cũng không dám hỏi lại, đành chào ra về, tìm một sợi dây dài khoảng ba thước đưa cho Ngãi Tử.

            Ngãi Tử dắt sợi dây vào thắt lưng đi bệ kiến Tề Tuyên Vương tâu rằng: “Thạch Phụ rắp tâm làm phản, bệ hạ xử ông ấy tội chết là phải lắm, nhưng họ hàng của ông ấy vô tội, nếu đại vương xử họ tội chết, không hợp với hành vi của một ông vua nhân đức!”.

            Tề Vương nói: “Đây không phải là ý muốn của trẫm, mà là theo di huấn của tiên vương. Trong “Chính điển” có ghi rõ “Họ hàng của người làm phản đều bị giết không tha”, trẫm không thể tự tiện làm trái với phép tắc của tiên tổ”.

            Ngãi Tử thưa “Thần biết rõ đây là việc mà bệ hạ bất đắc dĩ phải làm, thần chỉ có một câu muốn tâu lên bệ hạ, ông cậu của bệ hạ đã từng hàng nhà Tần phản lại tổ quốc, nhưng ông ấy là em trai của mẹ bệ hạ, nếu như theo lời bệ hạ vừa nói, thì chính bệ hạ cũng là họ hàng của kẻ phản quốc, lẽ ra phải chịu tội chết. Nay thần mang theo sợi dây ba thước, xin dâng lên bệ hạ để chấp pháp, xin được xử ngay hôm nay, mong bệ hạ không vì tính mạng của một người mà phạm vào phép tắc của tiên đế.

            Tề Tuyên Vương bị dồn vào tình thế hết sức khó xử đành phải dở bài cười trừ lấp liếm nói với Ngãi Tử rằng: “Thôi tiên sinh không cần phải nói nhiều lời nữa, ta tha chết cho gia tộc họ Châu là được chứ gì”. Như vậy nhờ tài ăn nói mà Ngãi Tử cứu sống được cả một họ tộc.

            Mượn cái sai của người đối thoại hoặc cái sai của người bên cạnh để bào chữa cho mình, dùng cái sai này để sửa cái sai khác, cũng là một cách để tăng thêm khả năng biểu đạt của ngôn ngữ, hoặc cố ý nói toạc móng heo ra, sẽ làm cho câu chuyện thêm rộn rã.

            Đầu năm 1986, trong cuộc bầu cử tổng thống ở Philippin. Akino chạy đua với Mac- Cốt của Đảng cầm quyền, nguyên tổng thống Mac- Cốt công kích bà Akino thiếu kinh nghiệm, không hiểu biết về chính trị. Akino đập lại người tự cho là có kinh nghiệm, hiểu chính trị, nhưng ông Mac- Cốt đã đưa đất nước đến tình trạng như thế nào? Akino không hề né tránh bà là người nội trợ trong gia đình nhưng bà chỉ ra một cách hùng hồn: “Tôi tuy không phải là người chuyên hoạt động chính trị, nhưng chính nhờ suốt ngày quanh quẩn trong bếp núc, nên tôi rất hiểu biết về kinh tế trong cuộc sống”.

            Một câu nói thôi, nhưng đạt được hai tác dụng vừa bảo vệ ta vừa tấn công địch, đặc biệt là kinh tế trong cuộc sống “Chỉ cần nêu lên khái niệm đó, đã khoét sâu điểm yếu của Đảng cầm quyền. Vì trong thời kỳ chấp chính của Mac- Cốt ở Philippin, trong các nhà máy chỉ có 40% người hoạt động. Số người thất nghiệp và nửa thất nghiệp chiếm tới 60% dân số, con số vay nợ mà nhà đương cục công bố lên tới 245,5 tỷ USD, vật giá tăng cao, nhân dân oán hận, nền kinh tế sa sút nghiêm trọng, còn nền chính trị thì bấp bênh chao đảo màn tính chu kỳ cho nên bà Akino nêu ra vấn đề đời sống kinh tế coi như một đòn điểm huyệt hạ nốc ao đối thủ.

            Một câu nói của Akino đã vạch trần điểm yếu cơ bản của chính phủ  Mac- Cốt là không được lòng dân, sau một cuộc đấu đá trên diễn đàn, Mac- Cốt  đã bị thất bại.

Nguồn: Hoàng Kim