Hãy gieo hạt giống tốt lành

Mục đích của tôi trong chuyến đầu tiên đến Liberia vài năm trước là khích lệ và truyền cảm hứng cho nhiều người bằng những thông điệp về niềm tin và hy vọng. Không ngờ rằng đất nước châu Phi bất ổn ấy và những người dân ở đó cũng đã khích lệ và truyền cảm hứng cho tôi không ít.

Trong một thời gian dài, đất nước nhỏ bé ven biển ấy được biết đến là một trong những quốc gia nghèo nhất và có nạn tham nhũng, bạo lực trầm trọng nhất trên thế giới. Mặc dù Liberia từng nằm trong số những quốc gia giàu tài nguyên, có công nghiệp phát triển và dân trí cao nhất châu Phi, nó đã phải đương đầu với những thách thức to lớn trong suốt hơn ba mươi năm biến động chính trị. Những biến động tàn phá đất nước này một cách nặng nề nhất chính là hai cuộc nội chiến kéo dài cho đến tận năm 2003. Hơn hai trăm nghìn người Liberia đã thiệt mạng trong các cuộc nội chiến đó. Hàng triệu người buộc phải rời khỏi đất nước. Tình trạng nô lệ tình dục và nạn buôn bán ma túy lan tràn khắp nơi.

Khi chúng tôi đến thăm quốc gia này vào năm 2008, những vết thương nặng nề do bạo lực và nạn tham nhũng vẫn còn hiển hiện ở nhiều nơi. Hầu hết những con đường ở đây đều rất khó đi đối với xe ô tô. Rất hiếm các vùng nằm ngoài khu vực thành phố có điện lưới. Chỉ một phần tư dân Liberia được sử dụng nước sạch để uống. Xác súc vật bốc mùi hôi thối trong không khí khiến chúng tôi buồn nôn. Nhiều người dân chúng tôi nhìn thấy trên đường có vẻ như bị suy dinh dưỡng và phải sống trong nghèo túng. Hết lần này đến lần khác, chúng tôi nhìn thấy những người đàn ông, đàn bà, trẻ em cắm cúi bên những thùng rác và những đống đồ phế thải để tìm thức ăn.

Có lẽ bạn sẽ hỏi, tôi có thể tìm thấy sự khích lệ ở đâu trong cái bức tranh ảm đạm đó?

Ở mọi nơi chúng tôi đặt chân tới!

Bạn thấy đấy, đói nghèo và tình trạng bị bỏ mặc là tàn dư từ quá khứ đầy ám ảnh của Liberia – một quá khứ đen tối bị những nhà độc tài và thủ lĩnh quân sự hiếu chiến thống trị. Tuy nhiên trong chuyến thăm của mình, chúng tôi cũng nhìn thấy tương lai của Liberia, một tương lai chứa đựng nhiều hy vọng.

Trong ba thập kỷ, do môi trường thù địch ở Liberia nên chỉ một số ít các tổ chức viện trợ, các hội truyền giáo, những nhóm hoạt động nhân đạo dám đến quốc gia này. Nhưng từ năm 2005 tình hình đã thay đổi một cách đáng ngạc nhiên. Hàng tỉ đô la được đổ vào Liberia, riêng nước Mỹ đã đóng góp 230 triệu đô la mỗi năm cho các nỗ lực tái thiết Liberia.

Nhóm đã thu xếp chuyện ăn ở cho chúng tôi trong chuyến thăm vào năm 2008 là một trong nhiều nhóm hoạt động từ thiện gắn liền với những nỗ lực quốc tế nhằm giúp tái thiết đất nước Liberia. Chúng tôi được bố trí ở trên chiếc tàu Africa Mercy, một con tàu thuộc đoàn tàu Mercy. Đó nguyên là một chiếc phà lớn được cải tiến thành một con tàu của tình thương: một bệnh viện nổi có tải trọng 16.572 tấn với 8 tầng, mỗi tầng có diện tích hơn 3.600 mét vuông, nhân viên của bệnh viện là một đội ngũ gồm hơn bốn trăm phẫu thuật viên, bác sĩ, y tá, nha sĩ, chuyên gia nhãn khoa, chuyên gia vật lý trị liệu và những chuyên gia chăm sóc sức khỏe giàu nhân ái đến từ bốn mươi quốc gia.

Trên con tàu ấy, những người trong đội ngũ y tế đó đã hiến tặng thời gian, công sức, sự phục vụ của mình cho những người bệnh và tự trang trải chi phí để tham gia sứ mệnh giúp đỡ nhân đạo trên khắp thế giới. 95% các cơ sở y tế của Liberia bị phá hủy trong các cuộc nội chiến nói trên. Trong thời gian tôi ở đó, những thiết bị chức năng cao cấp trên tàu là những thiết bị hiện đại nhất trên thế giới. Chỉ trong vài ngày đã có hàng nghìn người xếp hàng lên tàu tìm sự giúp đỡ.

Africa Mercy là bệnh viện nổi lớn nhất của các tổ chức nhân đạo trên thế giới. Sứ mệnh của đoàn tàu Mercy là mang đến hy vọng và sự hàn gắn cho những người khốn khổ bị lãng quên trên thế giới bằng cách yêu thương và giúp đỡ họ. Trong buổi nói chuyện của tôi với bốn trăm người tình nguyện làm việc trên con tàu đặc biệt này, tôi đã bày tỏ sự khâm phục trước món quà lớn lao của tài năng và kỹ năng mà đội ngũ tình nguyện viên trên tàu đã thể hiện trong việc phục vụ những người cần được giúp đỡ nhất. Thời gian làm việc trên tàu của mỗi tình nguyện viên ít nhất là hai tuần, nhưng một số người đã làm việc ở đây trong nhiều năm. Họ tự trả tiền phòng và các chi phí sinh hoạt khác ở trên tàu. Việc các chuyên gia y tế cống hiến thời gian của họ theo cách này là thật đáng kinh ngạc.

Tôi đã ở trên tàu và đã thăm sáu phòng điều trị bệnh ở đó, nơi các bệnh nhân được chữa bệnh hoại thư, bệnh đục thủy tinh thể, khuyết tật sứt môi và hở hàm ếch, bỏng, ung bướu, gãy chân tay, chứng trầm cảm sau khi sinh con và nhiều chứng bệnh khác. Sau đó, tôi được biết rằng trong hơn bốn năm tàu Africa Mercy phục vụ ở Liberia, đội ngũ tình nguyên viên y tế đã thực hiện hơn 71.800 ca phẫu thuật đặc biệt, 37.700 đợt điều trị và chăm sóc răng miệng cho rất nhiều bệnh nhân.

Các tình nguyện viên trên tàu Africa Mercy chăm sóc và chữa bệnh miễn phí cho hàng nghìn bệnh nhân là một ví dụ tuyệt vời của việc gieo những hạt giống tốt bằng cách biến niềm tin thành hành động để phục vụ, giúp đỡ người khác. Khi tôi trở về nhà, tôi kể về những người tình nguyện trên tàu Africa Mercy cho Michelle, em gái của tôi và cũng là một y tá giống như mẹ tôi nghe một cách say sưa đến mức em tôi đã không chần chừ quyết định đăng ký đi làm tình nguyện trên con tàu đó!

Cũng như tôi, em gái tôi tin rằng tất cả chúng ta đều nên gieo những hạt giống tốt để phát triển thành những thân cây khỏe mạnh đơm hoa kết trái cho nhiều năm, tạo thêm nhiều hạt giống tốt và nhiều cây đơm trái trong tương lai. Michelle và tôi có thể sẽ không tận mắt thấy những trái ngọt được tạo ra từ những gì chúng tôi làm trong thời gian chúng tôi sống trên trái đất này, nhưng như vậy cũng không hề gì. Việc của chúng tôi là gieo những hạt giống tốt nhiều hết mức có thể với nhận thức rằng Chúa sẽ quyết định hạt nào phát triển, hạt nào không. Tôi khuyến khích bạn gieo những hạt giống của tình yêu, sự khích lệ, cảm hứng và lòng tốt nhiều hết mức có thể.

Điều cốt yếu trong tình yêu và niềm tin là hành động. Hãy biến tình yêu và niềm tin thành hành động trong những hoàn cảnh mà hai món quà đó có thể đóng góp để tạo nên sự tốt đẹp lớn lao hơn.Đó là điều mà bạn có thể lựa chọn mỗi buổi sáng. Hãy quyết định rằng bạn sẽ sử dụng tài năng và khả năng mà Đấng Sáng Tạo ban cho mình để phục vụ những mục đích lớn lao hơn. Mỗi chúng ta đều có những tài năng và khả năng nhất định, và tất cả chúng ta đều có ảnh hưởng đối với bạn bè, gia đình, và mạng lưới công việc cho phép chúng ta phát triển tài năng, khả năng của mình bằng cách thu hút những người khác để họ cũng có thể gieo những hạt giống tốt lành.

Những con tàu tình nguyện trong đoàn tàu Mercy được tạo ra bởi một cặp vợ chồng theo đạo Cơ Đốc, những người đã hành động theo niềm tin để gieo những hạt giống tốt và phục vụ người khác theo những cách đáng kinh ngạc. Don và Deyon Stephen thành lập đoàn tàu Mercy khi họ đang sống ở Thụy Sĩ. Khi đó họ đã được khắp thế giới biết đến qua những chương trình hoạt động nhân đạonhằm cung cấp điều kiện chăm sóc y tế hiện đại tới những người nghèo khó nhất tại những nước đang phát triển. Don có bằng thần học còn Deyon là một y tá có đăng ký hoạt động. Họ được khích lệ để sửa chữa chiếc tàu nhân đạo đầu tiên vào năm 1976 sau khi John Paul, con trai họ chào đời với khuyết tật nặng nề về trí tuệ. Khi đó Don thực hiện một chuyến đi tới Ấn Độ và gặp Mẹ Teresa. Mẹ đã khuyến khích vợ chồng ông góp sức với mình trong sứ mệnh phục vụ những người cần giúp đỡ nhất trên thế giới: “John Paul sẽ giúp anh chị trở thành đôi mắt, đôi tai, đôi chân, đôi tay của nhiều người khác”.

Vợ chồng Stephen không giàu có, nhưng họ được sự khích lệ của Mẹ Teresa truyền cảm hứng mạnh mẽ đến mức họ đã thuyết phục được một ngân hàng Thụy Sĩ cho vay một triệu đô la để mua con tàu đầu tiên, một chiếc tàu thủy cỡ lớn không còn hoạt động của Italia. Từ đó chương trình nhân đạo của họ đã nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ của những nhà hảo tâm trên khắp thế giới, trong đó có hãng cà phê Starbucks. Hãng này đã đặt một cửa hàng cung cấp cà phê trên tàu để phục vụ miễn phí những tình nguyện viên y tế.

Đó là nguồn cảm hứng lớn lao đầu tiên mà tôi tìm thấy ở Liberia: một chiếc phà khổng lồ của Đan Mạch được cải tiến thành một chiếc tàu thủy của tình thương bởi hàng trăm tình nguyện viên tuyệt vời, và một đôi vợ chồng theo đạo Cơ Đốc, những người đã được truyền cảm hứng để phục vụ những người khác bằng tấm gương phục vụ người khác thuyết phục nhất  - Mẹ Teresa. Qua công việc không gợn sự vị kỷ giữa những người nghèo khổ ở Calcutta và những chương trình nhân đạo mà Mẹ Teresa thiết lập ở 123 nước, người phụ nữ khiêm nhường này đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người như vợ chồng Stephen để những người đó gieo hạt giống của lòng nhân từ trên khắp thế giới.

Có thể bạn sẽ hỏi: “Tôi có thể làm gì?” hoặc “Tôi phải làm gì để cống hiến?”. Câu trả lời là: “Hãy cống hiến bản thân bạn”. Bạn và những tài năng mà Đấng Sáng Tạo ban cho bạn là những món quà ý nghĩa nhất mà bạn có thể trao tặng cho người khác. Khi bạn biến niềm tin thành hành động để gieo những hạt giống tốt bằng cách phục vụ người khác, có nghĩa là bạn huy động và khai thác khả năng vượt ngoài sức tưởng tượng của bản thân. Bạn có thể thấy rất nhiều mạng sống được cứu và biết bao cuộc đời đổi thay nhờ vợ chồng Stephen và những con tàu nhân ái của họ hoặc nhờ Mẹ Teresa và hơn sáu trăm chương trình nhân đạo mà bà đã thiết lập trên khắp thế giới.

Phục vụ Tổ quốc

Nguồn cảm hứng lớn lao thứ hai mà tôi tìm thấy ở Liberia là một người phụ nữ giống như Mẹ Teresa, người lãnh đạo các hoạt động nhân đạo và là một người theo đạo Cơ Đốc có tầm ảnh hưởng lớn.

Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng người phụ nữ đó là một chính trị gia ở một đất nước nổi tiếng vì những nhà lãnh đạo tham nhũng. Thoạt đầu tôi cảnh giác, nhưng cũng giống như những người khác trên khắp thế giới, tôi nhanh chóng nhận ra rằng Ellen Johnson Sirleaf không giống như những bạo chúa và những thủ lĩnh quân phiệt tiền nhiệm của bà ở Liberia.

Năm 2005, người phụ nữ theo đạo Cơ Đốc từng tốt nghiệp Đại học Harvard được nhiều người gọi bằng cái tên trìu mến “Mẹ Ellen” đó đã trở thành vị nữ tổng thống đầu tiên của Liberia sau khi đã bị người tiền nhiệm của bà bỏ tù hai lần. Khi đó bà cũng là người phụ nữ duy nhất giữ cương vị tổng thống ở châu Phi. Việc bầu bà vào chức tổng thống được ca ngợi là một bước tiến lớn của quốc gia đã tụt hậu ở mức đáng ngại này. Cựu Đệ nhất phu nhân của nước Mỹ Laura Bush và cựu bộ trưởng ngoại giao Condoleezza Rice đã dự lễ nhậm chức của bà.

Vị nữ tổng thống mới có những nhiệm vụ khó khăn. Có lẽ bà đã hy vọng kiềm chế được nạn tham nhũng và tạo ra nhiều công ăn việc làm cho một đất nước có tới 85% dân số thất nghiệp, nhưng trước tiên bà phải làm cho những ngọn đèn bừng sáng. Sau nhiều năm chiến tranh, ngay cả thủ đô Monrovia cũng không có điện, không có nước máy và hệ thống nước thải.

Là con gái của một người Liberia bản địa đầu tiên được bầu vào cơ quan lập pháp, Tổng thống Sirleaf cũng tiếp nhận sự giáo dục trong hệ thống chính trị đầy biến động của đất nước bà. Bà đã nhận học bổng Quản lý nhà nước của trường Harvard Kennedy, một phần để tránh bị cầm tù vì hành động chống tham nhũng trong giới cầm quyền của Liberia. Trở về nước, bà bị bỏ tù hai lần vì tiếp tục đấu tranh chống tham nhũng. Có lần bà phải trốn khỏi đất nước trong khoảng thời gian năm năm và làm việc trong hệ thống ngân hàng quốc tế.

Sự kết thúc thời kỳ thống trị đẫm máu của nhà độc tài Charles Taylor bắt đầu khi hàng nghìn phụ nữ Liberia mặc đồ màu trắng, do Sirleaf và nhà hoạt động xã hội Leymah Gbowee dẫn đầu, tập trung tại một sân vận động ở Monrovia đòi hòa bình cho đất nước. Họ ở đó trong nhiều tháng, qua mùa hè nóng như thiêu đốt, qua cả những mùa mưa, thu hút sự chú ý của báo giới và khiến dư luận quốc tế quan tâm đến sự ngược đãi nhân quyền của chính phủ Taylor. Vào thời điểm đó, những người phản kháng tập hợp bên ngoài một khách sạn có những tướng lĩnh của Taylor đang họp và không cho những người cầm đầu bộ máy quân sự đó rời khỏi khách sạn. Taylor cuối cùng buộc phải trốn ra nước ngoài. Ông ta bị bắt và bị Liên hợp quốc xét xử như một tội phạm chiến tranh. Năm 2005 Sirleaf được bầu làm tổng thống của Liberia để tái lập hòa bình sự cho đất nước của bà.

Ba năm trước khi tôi gặp bà, đất nước Liberia vẫn đang phải vật lộn để phục hồi sau nhiều thập kỷ của bạo lực và sự bỏ mặc. Lần đầu tiên trong những năm dài tăm tối, người dân Liberia không còn bị chính phủ của họ đàn áp nữa. Vào thời điểm đó Liên hợp quốc đang giúp họ duy trì hòa bình với một lực lượng gìn giữ hòa bình gồm hơn mười lăm nghìn người.

Trong hai mươi lăm phút trò chuyện giữa tôi và bà Sirleaf tại văn phòng của tổng thống, tôi bị ấn tượng bởi sức mạnh và sự quan tâm của bà. Có một lý do khiến bà vừa được coi là “Người mẹ của Liberia” vừa được biết đến như một “Người đàn bà thép”. Tôi rất căng thẳng khi gặp bà bởi vì tôi chưa từng gặp mặt một người lãnh đạo quốc gia nào trước đó.

Tổng thống Sirleaf đón chào tôi chỉ vài ngày trước sinh nhật lần thứ bảy mươi của bà, và sự xuất hiện như một người bà cùng sự ấm áp toát lên từ đôi mắt của bà khiến tôi có cảm giác thoải mái và gần gũi ngay lập tức. Bà cũng nói cho tôi biết rằng bà nằm trong số 60% dân số Liberia theo đạo Công giáo. Bà được nuôi dưỡng để trở thành một người của Hội Giám lý và trong những năm thơ ấu bà đã theo học tại trường học của Hội Giám lý. Chúng tôi nói với nhau về niềm tin, và tôi có thể thấy rằng sức mạnh bên trong con người bà bắt nguồn từ niềm tin tôn giáo.

Tôi không phải là một tổng thống, nhưng nếu tôi phục vụ quốc gia nào trong vai trò tổng thống thì tôi muốn được trở thành một vị tổng thống giống như bà.

Vì tôi đến đất nước của Tổng thống Sirleaf để diễn thuyết trước một số nhóm người, tổng thống đề nghị tôi khích lệ người dân Liberia tạo điều kiện cho con họ học hành và quay trở lại với đồng ruộng để cấy trồng, đặc biệt là trồng lúa, bởi nội chiến đã phá hoại sản xuất nông nghiệp một cách nghiêm trọng đến mức nước này phải nhập khẩu phần lớn lượng gạo để nuôi sống người dân. Bà gây ấn tượng với tôi bằng ý thức mạnh mẽ của bà trong nhiệm vụ phục vụ 3,5 triệu người và tái thiết một đất nước đã bị tàn phá nặng nề.

Từ khi bà lên làm tổng thống, Liberia đã hoan nghênh sự giúp đỡ từ các nước khác, mở cửa đón 16 tỉ USD vốn đầu tư nước ngoài. Về tính cách, tôi nhận thấy Sirleaf là một người phụ nữ đầy lòng quan tâm đến người khác. Trong trường hợp của chúng tôi, trước khi đón chúng tôi, bà cho chúng tôi mượn hai chiếc SUV để sử dụng làm phương tiện đi lại trên những con đường gập ghềnh ở đó.

Tôi không cần phải chứng minh Tổng thống Sirleaf là một ví dụ đầy tính khích lệ về người lãnh đạo tận tụy phục vụ nhân dân. Bà đã được trao một trong những giải thưởng cao nhất trên thế giới vì những hạt giống mà bà đã gieo. Chỉ vài năm sau khi tôi gặp bà, bà và Leymah Gbowee đã được trao giải Nobel Hòa bình vì những nỗ lực xây dựng hòa bình và đấu tranh cho quyền con người. Bốn ngày sau khi nhận giải thưởng danh giá này, Tổng thống Sirleaf tái đắc cử nhiệm kỳ sáu năm của chức tổng thống để bà có thể gieo thêm nhiều hạt giống tốt nữa cho đất nước.

Sirleaf, người cũng được vinh danh là Nhân vật năm 2011 của Hội Giám lý, được cả thế giới, thậm chí cả Charles Taylor, người tiền nhiệm của bà và là người bị kết án vì tội ác chống lại nhân dân, công nhận là một nhà lãnh đạo dân chủ và nhân từ. Cả Sirleaf và Taylor đều ở vị trí lãnh đạo đất nước. Cả hai đều có quyền lực lớn nhờ chức vụ của họ. Tuy nhiên mỗi người đã sử dụng quyền lực theo những cách khác nhau.

Một trong những nhà truyền giáo đầu tiên của đạo Cơ Đốc, thánh Paul, đã bàn về hai kiểu lãnh đạo khác nhau này trong Kinh Thánh, và đoạn Galatians 5:13-15 đã đề cập một cách khá đầy đủ về một đất nước được tạo lập và được điều hành bởi những người từng là nô lệ và những hậu duệ của họ. Ngài nói: “Hỡi anh em, anh em đã được gọi đến sự tự do, song chớ lấy sự tự do đó làm dịp cho anh em ăn ở theo tánh xác thịt, mà hãy lấy lòng yêu thương mà phục vụ nhau. Vì cả luật pháp chỉ tóm lại trong một lời này: Hãy yêu kẻ lân cận như mình. Nhưng nếu anh em cắn nuốt nhau, thì hãy giữ, kẻo kẻ này bị diệt mất bởi kẻ khác!”. Thánh Paul muốn nói với chúng ta rằng chúng ta nên sử dụng sự tự do và sức mạnh của mình không phải để thỏa mãn nhu cầu vị kỷ và những ham muốn của bản thân – hoặc để làm đầy túi tham của mình như Taylor đã làm – mà để yêu thương và phục vụ người khác như Tổng thống Sirleaf đang làm.

Bạn không nhất thiết phải là tổng thống của một quốc gia mới có thể phục vụ người khác. Bạn thậm chí không cần phải có đầy đủ chân tay để làm điều đó. Tất cả những gì bạn cần là sử dụng niềm tin, tài năng, sự hiểu biết, trí tuệ và kỹ năng của bạn để mang lại lợi ích cho người khác theo cách giản dị hoặc lớn lao.Thậm chí những hành động nhỏ nhất của lòng tốt cũng có thể có tác động lan tỏa. Ngay cả những người nghĩ rằng họ không có quyền lực để tạo sự ảnh hưởng đối với thế giới xung quanh cũng có thể tạo ra sự khác biệt bằng cách hợp sức và làm việc cùng nhau để tạo nên sự thay đổi mà họ mong muốn.

Tổng thống Sirleaf, Leymah Gbowee và lực lượng những phụ nữ hoạt động xã hội của họ đã làm thay đổi cả một quốc gia bằng cách đặt niềm tin của họ vào hành động để phục vụ nhân dân. Họ đã giúp tái thiết hòa bình, và họ đang lãnh đạo đất nước trong quá trình tái thiết đầy khó khăn sau nhiều thập kỷ chiến tranh, loạn lạc. Cách đây không lâu Sirleaf đã huy động hơn hai mươi lăm nghìn thanh niên làm công việc dọn dẹp tại cộng đồng của họ trước dịp nghỉ lễ và trả thù lao để họ có tiền tiêu trong dịp Giáng sinh. Chính quyền của bà đã và đang bận rộn với việc xây dựng những bệnh viện mới, khôi phục lại hệ thống cung cấp nước cho bảy trăm nghìn người dân. Những thành tích nổi bật của bà bao gồm việc mở hơn hai trăm hai mươi trường học – một ví dụ tuyệt vời cho việc gieo những hạt giống để phát triển thành cây đơm hoa kết trái cho những thế hệ tương lai.

Nhiệm vụ của tôi trong chuyến đi đến Liberia bao gồm một buổi diễn thuyết truyền giáo tại một sân vận động bóng đá. Chúng tôi hy vọng sẽ có từ ba trăm đến bốn trăm người tham dự sự kiện đó, nhưng thật vui mừng có khoảng tám đến mười nghìn người đã tham dự. Trong một sân vận động chật kín người, có những người đã ngồi trên mái che của sân vận động, trèo lên cây để theo dõi sự kiện. Thật đáng ngạc nhiên, ngày hôm đó tôi đã phải thực hiện một bài diễn thuyết ba lần, bởi vì chúng tôi chỉ có một bục diễn thuyết khá nhỏ trên sân khấu. Vậy nên tôi phải thực hiện bài diễn thuyết cho từng phần của sân vận động, diễn thuyết xong trước các khán thính giả thuộc phần này của sân vận động, tôi lại bắt đầu thực hiện bài diễn thuyết trước khán thính giả thuộc một phần khác. Tôi đã thực hiện điều đó để tất cả mọi người có thể nghe thấy những lời nói của sự khích lệ, hy vọng và niềm tin.

Buổi diễn thuyết ấy đã mang đến cho tôi nguồn khích lệ thứ ba mà tôi tìm thấy ở đất nước Liberia: đó chính là những người dân của đất nước này. Mặc dù đã phải chịu đựng sự chết chóc, sự tàn phá, sự bạo tàn, hàng triệu người ở quốc gia này vẫn giữ vững đức tin. Mặc dù còn nhiều khổ đau hiện hữu ở đó, trong chuyến thăm của mình tôi đã thấy vô số những gương mặt, những cách biểu lộ niềm vui– từ những em học sinh ca hát và chơi đùa, đến những sân vận động chật kín người cầu nguyện. Những người bạn của chúng tôi ở Liberia nói với chúng tôi rằng những người lãnh đạo của Cơ Đốc giáo và của Hồi giáo đã dẹp sự khác biệt sang một bên để giúp kết thúc cuộc nội chiến thông qua một hội đồng đoàn kết các tôn giáo, và tôi hy vọng rằng họ có thể tiếp tục hợp tác với nhau vì ngày mai tươi sáng hơn cho đất nước và cho các trẻ em Liberia.