Giáo dục trẻ khuyết tật như thế nào

Khi có một đứa con khuyết tật về thể chất (handicap) bố mẹ thường rất khổ tâm, lo lắng có khi đi đến mức độ trầm cảm, hoặc lại quá quan tâm chiều chuộng, ôm ấp khiến trẻ trở nên ỷ lại...

Các khuyết tật như khiếm thị (Khó khăn về khả năng nhìn), khiếm thính (khó khăn về khả năng nghe – nói) Bại liệt ( Khó khăn về vận động)thường tạo ra những ức chế, trẻ trở nên trầm cảm hay dễ nổi nóng, bộc lộ hung tính và không muốn giao tiếp. Nếu được chăm sóc và yêu thương thì trẻ sẽ vượt qua được những lo lắng, căng thẳng và thích nghi được với môi trường. Hiện nay, với khả năng phát hiện sớm có khi ngay từ lúc mới sinh, việc giáo dục phục hồi chức năng cho trẻ, đặc biệt là đối với trẻ khiếm thính trong việc cho đeo máy nghe sớm sẽ giúp nâng cao khả năng giao tiếp của trẻ và làm giảm nhẹ các nguy cơ rối nhiễu tâm lý của trẻ xuống mức thấp nhất.

Các khuyết tật như chậm khôn, hội chứng Down và bại não là những khuyết tật về trí tuệ rất cần những phương pháp giáo dục đặc biệt, do các em thiếu đi hai khả năng quan trọng là khả năng tiếp nhận thông tin và khả năng thiết lập các quan hệ tương tác. Ngoài ra, các em thường rất dễ rơi vào sự lo lắng, trầm uất hoặc bực tức, cáu gắt, hung hãn vì không hiểu được những thông tin bên ngoài và cũng không biết cách diễn tả để cho người khác hiểu mình và đó là một trở ngại lớn mà người chăm sóc trẻ cần quan tâm để có những biện kháp khắc phục thích hợp.

Trong việc giáo dục phục hồi (còn gọi là giáo dục đặc biệt hay chuyên biệt), trước đây nhiều phụ huynh thường có mong muốn con mình sau thời gian được giáo dục và điều trị sẽ có khả năng bình phục, trở về cuộc sống bình thường như bao đứa trẻ khác, và sau một thời gian đưa con đến các trường giáo dục đặc biệt, sự tiến bộ chậm chạp thậm chí là không tiến bộ bao nhiêu của trẻ đã khiến cho nhiều phụ huynh thất vọng, sau đó lại bỏ bê vì không còn sức để tiếp tục chăm sóc trẻ nữa, chính thái độ lúc quá chăm chút, khi lại thờ ơ sẽ khiến trẻ dễ rơi vào những rối nhiễu tâm lý hoặc có những hành vi không kiểm soát được. Phụ huynh cần chấp nhận là đối với các tình trạng khuyết tật về trí tuệ sẽ không có biện pháp nào giúp trẻ trở lại tình trạng bình thường. Nhưng việc giáo dục các kỹ năng theo những phương pháp chuyên biệt sẽ giúp trẻ có khả năng thích nghi với môi trường bên ngoài, trẻ có thể tham gia những hoạt động đơn giản trong gia đình cũng như ngoài xã hội. Điều này không những giúp cho trẻ phát triển các kỹ năng ngày một tốt hơn mặc dù rất chậm chạp, mà còn giúp cho trẻ không rơi vào các rối nhiễu tâm lý và điều này mới thực sự là một thách thức.

Ngoài ra, phụ huynh cũng không nên nghĩ rằng các biện pháp giáo dục chuyên biệt dành cho trẻ khuyết tật là công việc của giáo viên, và chỉ được thực hiện tại nhà trường. Chính những hoạt động trong gia đình, thái độ quan tâm hợp lý và những kế hoạch làm việc cụ thể tại gia đình dành cho trẻ khuyết tật, mà phụ huynh là người hướng dẫn và giám sát mới là những điều kiện cần thiết, hỗ trợ cho các phương pháp giáo dục ở trường giúp trẻ có những tiến bộ cần thiết.

Khi đứng trước một trẻ khuyết tật, ta thường chỉ thấy những khuyết điểm, những mặt yếu kém và hạn chế mà không tìm ra được, hoặc không nhìn nhận những ưu điểm, những khả năng dù rất ít ỏi, nhỏ bé của trẻ. Chúng ta không nên vì lòng thương yêu mà ở đây được xem là thương hại (lòng thương có hại!) để làm thay mọi hoạt động cho trẻ cũng như phục vụ một cách đầy đủ những nhu cầu của trẻ. Chúng ta cần xem xét những khả năng dù rất ít, rất yếu ớt của trẻ rồi tìm cách hỗ trợ và nâng cao các khả năng đó lên, tìm cách giúp cho trẻ biết cách tự phục vụ và nhất là xây dựng cho trẻ một tinh thần lạc quan, vui vẻ và tự tin. Chính những yếu tính này mới là điều cần thiết và đem lại hiệu quả tốt đẹp trong việc hướng dẫn những kỹ năng cho trẻ. Những kỹ năng này sẽ đem lại sự tự tin và từ đó khả năng hội nhập sẽ được hình thành, các em sẽ vượt qua được những mặc cảm và hạn chế do tình trạng khuyết tật đem lại.

Cv.Tl. LÊ KHANH