Những điều cần biết đối với trẻ khuyết tật (Phần 1)

Trong nhà trường tiểu học hiện nay, một trong những nhóm trẻ em có khó khăn trong học tập là nhóm những trẻ khuyết tật. Trẻ khuyết tật trí tuệ lại là một trong năm dạng trẻ khuyết tật, hiện đang theo học đại trà, hòa nhập cạnh những trẻ bình thường khác.

Đặc điểm nổi bật ở trẻ khuyết tật trí tuệ là bị hạn chế đáng kể trong việc tiếp thu, hạn chế về khả năng thực hiện chức năng trí tuệ một cá nhân so với các thành viên khác trong xã hội, khó khăn trong các hành vi thích nghi thực tế. Điều này làm cho cá nhân có khuyết tật trí tuệ khó khăn trong việc hoàn thành các công việc trí óc và các hoạt động khác tương ứng với lứa tuổi hoặc gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong thích nghi xã hội.

Trẻ khuyết tật tham gia vẽ tranh tại một hội trại nghệ thuật (Ảnh: Dân trí)

So với các nhóm trẻ khuyết tật khác, nhóm trẻ khuyết tật trí tuệ tham gia học tập hòa nhập không có những khó khăn, thiệt thòi, bất lợi tường minh. Chúng có thể lực phát triển bình thường; có thể tham gia các hoạt động (ngoại trừ hoạt động học tập) hòa nhập với các trẻ bình thường. Bằng những quan sát thông thường, chúng ta đều nhận thấy, những trẻ này dường như không hề có khuyết tật và không cần bất cứ một sự trợ giúp đặc biệt nào cả. Tuy nhiên, mọi khó khăn chỉ xuất hiện khi thực hiện các nhiệm vụ học tập. Những khó khăn này được Gordon Serfontein (1990) xem như một “khuyết tật ẩn tàng” (a hidden handcap). Hiện nay, người ta khuyến cáo rằng nhóm trẻ này chiếm từ 15 – 25% số trẻ đi học và là một trong những nguồn gốc chính của hiện tượng lưu ban, bỏ học trong học sinh tiểu học, nhất là lớp 1.

Đa số các nhà nghiên cứu dựa vào điểm trí tuệ được thực hiện qua các trắc nghiệm để xác định mức độ mức độ khuyết tật trí tuệ của một trẻ cụ thể. Theo đó (tính theo trắc nghiệm của Stanforrd – Benet và theo Wechsler),  những trẻ có chỉ số IQ dưới 70 được coi là khuyết tật trí tuệ [1]. Được bàn đến trong bài viết này là những trẻ nằm ở trạng thái ranh giới giữa bình thường và không bình thường về mặt trí tuệ, nhưng không phải là thiểu năng trí tuệ (oligophrennia), (chúng có thể và hiện nay đang học tập hòa nhập với những trẻ bình thường khác). Theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) những trẻ này được xếp vào loại chậm phát triển trí tuệ ranh giới [3]. Chính những khó khăn trẻ gặp phải trong học tập do sự khuyết tật về mặt trí tuệ (hay còn gọi là chậm phát triển trí tuệ - Trần Trọng Thủy, 1992) mà những đứa trẻ này được gọi là “thiểu năng học tập”, “rối loạn trong học tập” hay “khó học” (chidren with learning difficulties/ disablities). Những trẻ chậm phát triển trí tuệ ranh giới thường gặp khó khăn trong việc tiếp thu các kĩ năng học tập đặc trưng như đọc, viết, làm tính, mặc dù chúng thường có trí tuệ chung ở mức trung bình hoặc cao hơn một chút, nhưng chúng gặp rắc rối trong việc xử lý các thông tin đi qua các giác quan của chúng, như một em đã nói: “Tôi hiểu nó trong đầu tôi, nhưng tôi không thể đưa nó đến bàn tay tôi” (Diane E. Papalia và Sally Wendkos Olds.1995) [2]. Từ đó, các em gặp khó khăn rất lớn trong tất cả các môn học ở trường, đặc biệt là môn Toán và Tiếng Việt. Trong các nhà trường tiểu học hiện nay, những học sinh này được xếp vào diện “ngồi nhầm lớp”.

Giải thích theo thuyết định khu linh hoạt, có hệ thống của các chức năng tâm lý cấp cao trên vỏ não người của A.R Luria, vỏ não người được phân chia thành các vùng chức năng chuyên biệt. Trong tiến trình phát sinh cá thể, các vùng chức năng được hoàn thiện dần theo giới hạn độ tuổi [4]. Ở trẻ chậm phát triển trí tuệ ranh giới, có một hoặc hai vùng chức năng nào đó  chậm phát triển hơn so với giới hạn độ tuổi, còn lại các vùng chức năng khác phát triển trong giới hạn bình thường. Trong khi đó, ở trẻ thiểu năng trí tuệ, các vùng vỏ não mới của chúng đều ở trong trạng thái chậm phát triển. Vì đảm nhận các chức năng chuyên biệt khác nhau, nên việc chậm phát triển các vùng chức năng của các phần tương ứng dẫn đến việc cản trở học tập của học sinh theo các đặc trưng khác nhau.

Theo Cuutrotreemtantat