TỨ CHẨN : THIẾT CHẨN (P2)

    (Thế giới matxa) - 3/ Mạch tượng và chủ bệnh:

Người xưa quy nạp lại 28 loại mạch bệnh lý và 7 loại mạch quái (còn gọi là mạch tử).

          a- 28 loại mạch bệnh lý:

(1)/ Mạch phù:

·        Hình tượng: Mạch đi trên lớp da, đặt nhẹ tay thấy ngay.

·        Chủ bệnh: Chứng biểu ( có lực là biểu thực, vô lực là biểu hư).

(2)/ Mạch trầm:

·        Hình tượng: Mạch đi sâu giữa khoảng gân xương đặt nhẹ tay không nhìn thấy, ấn nặng mới thấy.

·        Chủ bệnh: Chứng lý (có lực là lý thực, vô lực là lý hư).

(3) / Mạch trì:

·       Hình tượng: Mạch đi chậm chạp, một tức chỉ có 3 đập (dưới 60 lần/ phút).

·       Chủ bệnh : Chứng hàn (có lực là thực hàn, vô lực là hư hàn).

(4) / Mạch sác:

·       Hình tượng: Mạch nhanh, một tức 6 – 7 đập (trên 90 lần/ phút).

·       Chủ bệnh: Chứng nhiệt (có lực là thực nhiệt, vô lực là hư nhiệt).

(5)/ Mạch hư:

·        Hình tượng: Mạch nhỏ mà yếu, ấn tay thấy không có lực.

·        Chủ bệnh: Chứng hư do khí huyết hư.

(6)/ Mạch thực:

·        Hình tượng: Mạch lớn mà mạnh, ấn tay thấy có lực.

·        Chủ bệnh: Chứng thực – do tà khí thực mà chính khí chưa suy.

(7)/ Mạch hoạt:

·        Hình tượng: Mạch qua lại nhanh nhẹn, như hòn bi lăn trên mâm, mạch đi dưới tay rất trơn tru, dánh tròn như hòn bi.

·        Chủ bệnh: Bệnh về đàm thấp, thực tích hoặc đàn bà có thai.

(8)/ Mạch sáp (sắc):

·       Hình tượng: Mạch chậm, nhỏ, ngắn, qua lại không trơn tru, như bị rít trệ.

·       Chủ bệnh: Thiếu máu, trệ khí, thương tinh

(9)/ Mạch hồng:

·       Hình tượng: mạch rất lớn qua lại đầy cả tay, mạch đến rất nhanh sau đó nhẹ hơn một chút.

·       Chủ bệnh: chứng nhiệt, dương thịnh âm suy

(10)/ Mạch đại:

·       Hình tượng: Mạch đại giống như mạch hồng mạch đại có lực là tà khí thịnh.

·       Chủ bệnh: Hỏa bốc gây âm hư.

(11)/ Mạch tế (còn gọi là mạch tiểu):

·       Hình tượng: mạch rất nhỏ như sợi dây mềm nhưng còn bắt được mạch.

·       Chủ bệnh: Âm hư, huyết hư là chính.

(12)/ Mạch vị:

·       Hình tượng: Mạch rất nhỏ, rất yếu, khó bắt, có lúc không thấy, khó đếm mạch.

·       Chủ bệnh: Âm dương, khí huyết đều hư, chứng thoát dương (truy mạch, choáng).

(13)/ Mạch nhu:

·       Hình tượng: Mạch rất mềm, nhỏ, nổi lên như lụa mỏng thả trên nước, đặt nhẹ tay thấy mà nặng tay thì mất.

·       Chủ bệnh: chứng hư, chứng phong.

(14)/ Mạch huyền:

·       Hình tượng: mạch căng như dây đàn, dây cung, thẳng mà dài.

·       Chủ bệnh: Can đởm, khí uất, chứng đàm ẩm, ngược ly, sốt rét.

(15)/ Mạch khẩn:

·       Hình tượng: Mạch đi khẩn trương có lực giống như sợi dây thừng vặn xoắn.

·       Chủ bệnh: Chứng hàn, đau đớn, ứ dọng đồ ăn.

16)/ Mạch khâu:

·       Hình tượng: Mạch đi phù đại nhưng trống rỗng, ấn mạnh tay có cảm giác như ấn vào cọng hành.

·       Chủ bệnh:Mất máu, mất nước (thương âm).

(17)/ Mạch nhược:

·       Hình tượng: Mạch rất mềm sâu nhỏ, ấn mạnh mới thấy, ấn nhẹ hầu như không thấy.

·       Chủ bệnh: Dương khí hư nhược.

(18)/ Mạch hoãn:

·       Hình tượng: Mạch thung dung khoan hòa, một tức 4 đập.

·       Chủ bệnh: Có vị khí, bệnh về thấp.

(19)/ Mạch trường:

·       Hình tượng: Mạch đi dài suốt cả 3 bộ bên dưới.

·       Chủ bệnh: khí huyết thịnh.

(20)/ Mạch đoản:

·       Hình tượng: Mạch ngắn, nhỏ, song mạch ở đầu thì thấp và giữa nổi lên, đến cuối lại thấp xuống.

·       Chủ bệnh: Hữu lực: khí uất, vô lực:khí suy

(21)/ Mạch cách:

·       Hình tượng: Mạch lớn mà nặng, mạch nổi lên, ấn thì hết, như đặt tay lên da trống ngoài cứng và rỗng.

·       Chủ bệnh: Mất máu, mất tinh, rong kinh, băng huyết.

(22)/ Mạch đại (đợi):

·        Hình tượng: Mạch nhỏ yếu, đang đi lại nghỉ ngơi hồi lâu rồi lại đi tiếp.

·        Chủ bệnh: Có lực là tà khí thịnh, vô lực là hỏa bốc gây âm hư.

(23)/ Mạch xúc:

·        Hình tượng: Mạch nhanh cấp, có lúc dừng lại không có quy luật.

·        Chủ bệnh: Hỏa chứng, khí bị trở ngại.

(24)/  Mạch kết:

·        Hình tượng: Mạch qua lại chậm, có lúc ngừng hẳn

·        Chủ bệnh: Âm hàn, tích trệ.

(25)/ Mạch động:

·        Hình tượng: Mạch đập lên tay như có hoạt động nhưng không có lực.

·        Chủ chứng: Mất máu, thiếu máu, đau đớn, sợ sệt.

(26)/ Mạch tán:

·        Hình tượng: Mạch không có gốc, ấn nhẹ mạch tan, ấn mạnh mạch mất.

·        Chủ bệnh: nguyên khí ly tán.

(27)/ Mạch phục:

·       Hình tượng: Mạch nằm ẩn, ấn thật mạnh tay mới thấy mạch đập.

·       Chủ bệnh: Chủ bệnh quan cách, tay chân quyết lạnh chính khí không chuyển.

(28)/ Mạch tuyệt:

·       Hình tượng: Mạch đi rất yếu, mơ hồ như không có,

·       Chủ bệnh: Dương cạn, âm kiệt, khí huyết cấp thoát.