NHỮNG YÊU CẦU ĐỐI VỚI NHÀ QUẢN LÝ CÔNG Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

II/ NHỮNG YÊU CẦU ĐỐI VỚI NHÀ QUẢN LÝ CÔNG Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

        Các yêu cầu đối với nhà quản lý công ở Việt Nam hiện nay bao gồm:

1. Có kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên môn

              Nhà quản lý công cần có kiến thức cơ bản, nhất là kiến thức về kinh tế, chính trị, triết học, pháp luật và quản lý. Những kiến thức này một mặt hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, mặt khác giúp nhà quản lý công có tầm nhìn bao quát và năng lực tư duy khoa học, đặt cơ sở cho việc nắm bắt các quy luật khách quan và tư duy khoa học quản lý hiện đại.

              Nhà quản lý công còn cần phải có kiến thức khoa học tự nhiên cơ bản cũng như phải biết sử dụng máy tính, hệ thống thông tin.

              Ngoài kiến thức cơ bản, nhà quản lý công cũng cần có kiến thức chuyên môn hẹp, tức là những kiến thức mang tính kỹ thuật. Nhà quản lý công không nhất thiết phải trở thành chuyên gia của chuyên môn hẹp nhưng họ cần có những kiến thức chuyên môn cơ bản. Có kiến thức  chuyên môn, người quản lý mới có thể giữ vị trí “ trong ngành”, có quyền ra lệnh “trong ngành”. Các nhà nghiên cứu đều cho rằng, kiến thức chuyên môn có ảnh hưởng lớn tới hoạt động điều hành của nhà quản lý công và trong nhiều trường hợp quyết định uy tín và qua đó tạo nên ảnh hưởng quyền lực của nhà quản lý công đối với nhân viên của mình. Tuy nhiên, nhà quản lý công cấp càng cao đòi hỏi  về năng lực chuyên môn càng ít, tức là các nhà quản lý cấp cao đòi hỏi phải có tầm nhìn bao quát hơn, không bị hạn chế bởi chuyên môn hẹp.

1. Có năng lực quản lý

              Trong các yêu cầu đối với nhà quản lý công, năng lực quản lý có ý nghĩa rất quan trọng. Trong hoạt động quản lý, mục tiêu của tổ chức có trở thành hiện thực hay không phụ thuộc rất nhiều vào năng lực quản lý của nhà quản lý. Thực tế đã chứng minh rằng, nhiều người có tri thức rất phong phú, điều kiện tâm lý tốt nhưng không có năng lực quản lý thì  hiệu quả quản lý cũng không cao. Năng lực quản lý của nhà quản lý công phụ thuộc vào hai yếu tố: năng lực sáng tạo và năng lực tập hợp, điều chỉnh.

1. Năng lực sáng tạo của nhà quản lý công

              Năng lực sáng tạo của nhà quản lý công là rất quan trọng vì hoạt động quản lý là hoạt động sáng tạo, dẫn dắt và hướng dẫn. Trong một điều kiện nhất định, nhà quản lý công cần lựa chọn đúng đắn mục tiêu và có những bước đi thích hợp. Hoạt động quản lý là đưa ra quyết sách, mà phần lớn các quyết sách đều đòi hỏi sự sáng tạo. Quyết sách cần biến đổi hiện trạng, mở ra tương lai nên nó bao gồm các mục tiêu mới, biện pháp mới, bước đi mới. Nó đòi hỏi rất nhiều sự sáng tạo.

              Năng lực sáng tạo của nhà quản lý công được thể hiện trên các mặt chủ yếu sau đây:

• Khả năng quan sát:

              Là khả năng nắm bắt những biểu hiện, những thay đổi, sự khác biệt từ các dấu hiệu để nhận thức vấn đề, con người, sự vật… và khái quát thành bản chất, quy luật. Đi sâu vào thực tiễn và tư duy sáng tạo thường giúp nhà quản lý công có được năng lực này.

• Khả năng dự báo:

              Là năng lực pháp đoán mang tính khoa học và thực tiễn về xu thế phát triển của sự vật, hiện tượng. Sự phán đoán trên cơ sở phân tích tính quy luật, sự tay đổi, sự điều chính… là cơ sở của sự sáng tạo.

• Khả năng quyết đoán:

              Là năng lực lựa chọn phương án và quyết định vấn đề một cách nhanh chóng, có cơ sở khoa học. Khả năng quyết đoán là một loại sức mạnh ý chí. Nhà quản lý công cần có khả năng quyết đoán. Rụt rè, nhút nhát, do dự đều không phải là tính cách của nhà quản lý công.

• Khả năng khuyến khích, động viên:

              Là năng lực, nghệ thuật tác động tới cấp dưới để đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Một nhà quản lý công dù tài giỏi đến mấy cũng không thể chỉ dựa vào sức của riêng mình. Nhà quản lú công giỏi phải là người có khả năng tác động, thúc đẩy tất  cả mọi thành viên trong tổ chức cùng hành động. Sự thể hiện cụ thể của khả năng khuyến khích, động viên là sức cảm hóa, sự thu hút, tập hợp và ảnh hưởng uy tín cá nhân. Đặc biệt, nhà quản lý công phải biết khuyến khích nhân viên cả trong thuận lợi lẫn trong khó khăn, tạo dựng lòng tin đối với họ.

• Khả năng ứng biến

              Là năng lực xử lý tình huống, vấn đề trong thực tiễn trước sự biến đổi, phát triển, thay đổi… của sự vật, hiện tượng. Nhà quản lý công cho dù có giỏi đến đâu cũng không thể dự tính hết được mọi biến cố có thể xảy ra. Tính ngẫu nhiên, đột xuất luôn luôn tồn tại trong quản lý. Trong biến cố, nhà quản lý công cần bình tĩnh xem xét, từng bước tháo gỡ khó khăn, không chịu lùi bước. Họ cần khôn khéo điều chỉnh các nguôn lực, thay đổi quyết sách, xác định lại mục tiêu, biến những nhân tố bất lợi thành nhân tố thuận lợi để phát triển tổ chức.

• Năng lực lựa chọn và sử dụng nhân tài:

              Nhà quản lý công phải là người biết phân biệt và sử dụng nhân tài. Hiểu người và sử dụng đúng người là việc làm không dễ dàng. Vua Lê Thánh Tông đã nói: “ Trăm quan là nguồn gốc của trị loạn. Nước thịnh hay suy hoàn toàn phụ thuộc vào bề tôi hay hay dở”. Người xưa từng nói: “ Thử ngọc cần phải đốt lửa ba ngày, lựa chọn người tài cần phải chờ bảy năm”. Nhà quản lý công hiểu người tài, biết sử dụng người tài, biết phát huy tài năng và trí tuệ của người tài cũng là sự thể hiện quan trọng của năng lực quản lý.

1. Năng lực tập hợp, điều chỉnh của nhà quản lý

        Năng lực tập hợp trong tổ chức là khả năng liên kết, phối hợp các bộ phận, các lợi ích, các lực lượng thành một khối thống nhất để thực hiện mục tiêu chung của tổ chức. Các năng lực tập hợp khác của nhà quản lý công còn bao gồm:

• Năng lực thu nhận thông tin:

              Đây là khả năng thu nhận thông tin rộng, đầy đủ, nắm bắt nội dung, biết tổng hợp, xử lý thông tin, loại bỏ cái “thô” lấy cái “tinh”, bỏ cái “hư” lấy cái “thực”.

• Năng lực điều chỉnh lợi ích:

              Thực tế cho thấy, nhiều mâu thuẫn trong tổ chức đều bắt nguồn từ việc phân phối lợi ích không công bằng. Nhà quản lý công giỏi cần có năng lực điều chỉnh các lợi ích phân tán, thậm chí là các lợi ích xung đột thành lợi ích chung được mọi người trong tổ chức chấp nhận, coi đó là cơ sở để đề ra chính sách.

• Năng lực điều hòa tổ chức:

              Năng lực này bảo đảm các yếu tố của tổ chức trong trạng thái phối hợp tốt nhằm đạt được sự hợp lực tổng thể. Nhà quản lý công cần có phương pháp chỉ huy, đoàn kết các nhóm, đánh giá thành tích của cá nhân công bằng, loại bỏ trở ngại, giải quyết mâu thuẫn. Loại năng lực điều hòa tổ chức này về bản chất là năng lực tập hợp các loại tính tích cực lại với nhau.

1. Có phẩm chất tâm lý tốt

              Phẩm chất tâm lý tốt của nhà quản lý công được thể hiện ở một số mặt sau:

• Linh hoạt, sáng tạo:

              Trong hoạt động quản lý, nhà quản lý công rất cần sự hoạt bát, nhanh nhạy, sáng tạo, có nhiều tình, say mê với công việc.

• Chấp nhận cạnh tranh:

              Nhà quản lý công hiện nay phải luôn cởi mở, thích ứng với hoàn cảnh, chấp nhận cạnh canh, coi cạnh tranh là động lực cho sự phát triển của tổ chức.

• Ý chí kiên định:

              Trong quá trình hoạch định chính sách và triển khai thực hiện chính sách, nhà quản lý công thường gặp rất nhiều khó khăn và trở ngại. Nhà quản lý công cần phải rèn luyện ý chí kiên định, không nao núng trước mọi khó khăn, thử thách mới có thể biến các ý tưởng, mục tiêu của tổ chức thành hiện thực.

1. Có năng lực giao tiếp

              Duy trì mối quan hệ cá nhân,, kiên cá nhân là nhiệm vụ của bất kỳ một nhà quản lý công nào. Trong thực tế, người có khả năng quản lý là người biết làm việc một cách hiệu quả với các thành viên trong tổ chức của mình, duy trì các mối quan hệ đặc biệt với các tổ chức khác và với các đối tượng khác trong xã hội. với các nhà quản lý công, năng lực giao tiếp có vai trò đặc biệt quan trọng vì đối phương phục vụ của các cơ quan nhà nước là công dân với những trình độ, cá tính, nét văn hóa khác nhau và đòi hỏi về chất lượng phục vụ của khu vực công ngày càng cao.

1. Có năng lực tư duy

              Năng lực tư duy của nhà quản lý công thể hiện qua khả năng phân tích, phán đoán, dự báo và ra các quyết định đúng đắn, kịp thời, chính xác. Năng lực tư duy được thể hiện một cách rõ ràng nhất khi nhà quản lý công cần ra quyết định trong các tình huống không rõ ràng. Nhà quản lý công chỉ có thể thành công khi họ nhạy bén với các sự kiện, nhạy cảm với các thông  tin… Nhà quản lý công ở cấp càng cao thì đòi hỏi về năng lực tư duy càng lớn.

1. Có phẩm chất đạo đức

              Với các nhà quản lý công, khái niệm đạo đức có nội hàm hẹp hơn khái niệm đạo đức công vụ. Những tính chất đặc biệt của hoạt động trong khu vực công như hướng tới cộng đồng, tôn trọng và tuẩn thủ pháp luật, không nhằm mục tiêu lợi nhuận kinh tế… chi phối hành vi của các nhà quản lý công. Các nguyên tắc đạo đức công vụ quy định các nhà quản lý công không chỉ hướng tới thỏa mãn các lợi ích của mình và xã hội, không gây thiệt hại cho xã hội mà còn phải hướng tới sự phục vụ, cống hiến cho xã hội để thực hiện sứ mệnh của nhà nước.

              Các quy tắc đạo đức cụ thể của nhà quản lý công gồm những tiêu chí sau:

• Đối xử với đồng nghiệp và cấp dưới công bằng, công minh, tôn trọng quyền con người.
• Chấp nhận cạnh tranh bình đẳng, không chấp nhận sự thiếu khách quan, thiếu công bằng, thông đồng và chủ nghĩa cá nhân.
• Trung thực trong công việc, đánh giá nhân viên công bằng; không tranh công của cấp dưới; không quảng cáo sai sự thật, lừa dối đối tác và khách hàng.
• Không gian lận trong chi tiêu, tránh thất thoát, tham nhũng, lãng phí.
• Có trách nhiệm đối với tổ chức, lãnh đạo đơn vị kinh doanh đúng pháp luật, đạt hiệu quả; khuyến khích phát triển lợi ích tập thể thay vì chỉ nghĩ tới lợi ích cá nhân.
• Tôn trọng và phục tùng pháp luật.
• Có trách nhiệm đối với cộng đồng và xã hội.