Cậu học trò mới trốn trong bụi cây

Khi tôi 12 tuổi, gia đình chuyển từ Australia sang Mỹ. Tôi sợ hết hồn vì phải bắt đầu cuộc sống mới ở một nơi mà tôi chẳng có lấy một người bạn. Ngồi trên máy bay để đến xứ sở mới, ba anh em tôi tập nói giọng Mỹ để khi nói chuyện với các bạn học ở trường mới chúng tôi không bị giễu.

Tôi không thể làm gì được với thân thể bất bình thường này, nhưng tôi có thể điều chỉnh cái giọng ngoại quốc của mình. Rồi sau đó, tôi được biết rằng hầu hết dân Mỹ đều thích giọng Australia. Bộ phim Crocodile Dundee*từng gây tiếng vang ở Mỹ vài năm trước. Vậy nên bằng cách cố gắng phát âm giống như các bạn cùng lớp, tôi đã để mất mọi cơ hội gây ấn tượng với các bạn gái.

Đó là thách thức lớn đầu tiên trong cuộc đời tôi, và việc cố gắng nói giọng Mỹ không phải là sai lầm duy nhất. Trường mới của tôi là Lindero Canyon, một ngôi trường nằm dưới chân dãy núi Santa Monica, không xa nơi hiện nay chúng tôi sống. Đó là ngôi trường tuyệt vời, nhưng khi mới chuyển đến đó tôi đã phải đấu tranh rất vất vả để hòa nhập.

Bất cứ đứa trẻ nào cũng gặp khó khăn khi phải chuyển đến một nơi lạ lẫm cách xa nơi mình đã lớn lên, phải chuyển trường và kết bạn mới. Ở vào hoàn cảnh ấy những đứa trẻ bình thường đã phải đối mặt với rất nhiều thách thức, nói gì đến tôi, một đứa trẻ “đặc biệt”. Tôi là học sinh duy nhất của trường phải ngồi xe lăn, và là học sinh duy nhất cần sự trợ giúp đặc biệt của một giáo viên. Hầu hết những đứa trẻ mới lớn chỉ bị một cái mụn trên mặt thôi đã lo lắng lắm rồi. Bạn thử nghĩ đến những nỗi lo của tôi mà xem.

Trước khi chuyển đến Mỹ, tôi đã phải nỗ lực đấu tranh để được chấp nhận ở Australia, trước tiên là ở ngôi trường đầu tiên mà tôi theo học tại Melbourne, sau đó là trường học ở Brisbane. Tôi đã phải mất rất nhiều công sức để thuyết phục các bạn học tin rằng tôi đủ thú vị để họ kết bạn. Giờ đây, tôi lại buộc phải bắt đầu lần nữa quá trình thuyết phục đó.

THAY ĐỔI CHÍNH MÌNH

 Khi trải qua thay đổi, đôi khi chúng ta không ý thức được ảnh hưởng của chúng đối với bản thân và cuộc sống của mình. Tâm lý căng thẳng, hoài nghi, thậm chí chán nản thường phát sinh từ việc buộc phải chuyển hoặc bị đẩy ra khỏi môi trường quen thuộc và thoải mái, cho dù sự thay đổi dễ dàng đến mức nào. Bạn có thể ý thức sâu sắc về mục đích sống, có niềm hy vọng dạt dào, có niềm tin mạnh mẽ, ý thức trân trọng bản thân, thái độ tích cực, lòng can đảm để đương đầu với nỗi sợ hãi và khả năng đứng dậy sau thất bại. Nhưng nếu bạn gục ngã khi đối mặt với những thay đổi không thể tránh khỏi trong cuộc sống thì bạn sẽ không bao giờ tiến lên phía trước được.

Chúng ta thường không chịu thay đổi, nhưng thực sự ai mà không muốn có một cuộc sống với những đổi thay, phải không bạn? Một số trải nghiệm, một số tiến bộ và những phần thưởng quý giá nhất đến trong cuộc sống là kết quả của việc chuyển tới một nơi ở mới, chuyển đổi công việc, chuyển đổi ngành học, hoặc chuyển sang một mối quan hệ mới tốt đẹp hơn.

Cuộc sống là một tiến trình chuyển đổi từ tuổi thơ đến tuổi mới lớn, rồi từ tuổi mới lớn đến trưởng thành, từ trưởng thành đến tuổi già. Thay đổi là không thể tránh khỏi và nếu không có thay đổi thì cuộc sống của chúng ta nhàm chán biết bao. Đôi khi chúng ta phải nhẫn nại. Chúng ta không thể lúc nào cũng kiểm soát hoặc tác động tới sự thay đổi được, và không phải lúc nào thay đổi cũng xảy ra theo ý muốn.

Có hai dạng thay đổi thách thức chúng ta, phá vỡ nhịp sống hằng ngày của chúng ta. Dạng thay đổi thứ nhất xảy đến từ bên ngoài. Dạng thay đổi thứ hai xảy ra ở bên trong. Chúng ta không thể điều khiển được những thay đổi thuộc dạng thứ nhất, nhưng có thể và nên kiểm soát những thay đổi thuộc dạng thứ hai.

Tôi không thể nói “không” với quyết định chuyển đến sống ở Mỹ của cha mẹ, cũng như không thể nào thay đổi được thực tế tôi sinh ra mà không có chân tay. Những điều ấy nằm ngoài khả năng tác động của tôi. Nhưng cũng giống như với khuyết tật của mình, tôi có khả năng quyết định cái cách tôi đương đầu với việc gia đình chuyển đến Mỹ. Tôi chấp nhận điều đó và cố gắng hết sức để tận dụng những mặt tích cực của nó.

Bạn cũng có khả năng đó để đương đầu với những thay đổi ngoài mong đợi hoặc không ngờ tới trong cuộc đời mình. Thường thì bạn có thể cảm thấy bất ngờ trước những thay đổi xảy ra đột ngột ngoài mong đợi – một người thân của bạn qua đời, bạn bị mất việc, bạn bỗng nhiên mắc bệnh, bị tai nạn – vậy nên thoạt đầu bạn có thể không công nhận rằng một sự kiện lớn làm thay đổi cuộc đời bạn đang xảy ra.

Bước đầu tiên để kiểm soát một thay đổi đột ngột ngoài mong muốn là nhận biết về thay đổi đó và sớm thừa nhận rằng bạn đang sắp sửa bước vào một giai đoạn mới, tốt hơn hoặc tệ hơn. Chỉ cần ý thức được điều đó thôi cũng đã giúp bạn giảm được căng thẳng rồi. Bạn hãy nghĩ như thế này: Được rồi, sự thay đổi này hoàn toàn mới. Nó có vẻ hơi lạ lẫm một chút. Mình cần phải bình tĩnh, không hoảng sợ, và hãy nhẫn nại. Mình biết tất cả mọi thay đổi xảy ra đều vì điều tốt đẹp nhất.

Khi chuyển đến Mỹ, tôi có thừa thời gian để nghĩ về tất cả những cách mà cuộc sống của chúng tôi đang thay đổi, nhưng có lúc cảm thấy bị lấn át và mất phương hướng.Đôi khi tôi muốn hét lên: “Con chỉ muốn quay về nhà, quay về với cuộc sống thực của con thôi!”.

Có lẽ bạn cũng sẽ có những lúc như thế đấy. Giờ đây tôi nhìn lại những lúc như thế trong đời mình và cảm thấy thật buồn cười, nhất là khi tôi đã yêu cuộc sống ở California. Tôi hy vọng một ngày nào đó bạn có thể cười chính mình như tôi đã từng khi nhớ lại những ngày đó. Bạn nên hiểu rằng chán nản và tức giận là cảm xúc tự nhiên mà chúng ta trải qua khi đối mặt với một thay đổi lớn.

Hãy cho phép mình được uể oải chút ít và hãy cho mình đủ thời gian để thích nghi với thay đổi. Làm như thế sẽ giúp bạn được chuẩn bị tinh thần trước những “cơn choáng” không ngờ thỉnh thoảng xảy ra. Cơn choáng có thể là việc chuyển đến một thành phố mới: bạn phải cho mình thời gian để tìm ra cách thích nghi, để hòa nhập với môi trường mới.

DỰ LIỆU ĐIỀU KHÔNG NGỜ

Chuyện sốc văn hóa xảy ra vào những ngày đầu và xảy ra thường xuyên trong những tuần đầu tiên tôi đến Mỹ. Quả thực, ngay trong ngày đầu tiên đến trường mới, tôi đã bị một phen hoảng sợ khi cả lớp đứng dậy đọc Lời thề trung thành (Pledge of Allegiance). Ở Australia, chúng tôi không làm điều đó. Tôi cảm thấy như thể mình vừa bước vào một câu lạc bộ mà mình không phải là thành viên.

Rồi một ngày tất cả chuông báo động ở trường đồng loạt réo inh ỏi và các giáo viên bảo chúng tôi hãy chui xuống gầm bàn! Tôi cứ nghĩ người ngoài hành tinh đang tấn công, nhưng đó chỉ là một cuộc tập dượt phản ứng trước các trận động đất. Động đất ư?

Tất nhiên tôi phải đường đầu với những cái nhìn lo lắng, những câu hỏi khiếm nhã, những lời bình luận kỳ quặc về sự khuyết thiếu chân tay. Tôi không thể tin nổi những đứa trẻ ở một trường học dành cho dân trung lưu của Mỹ lại tò mò muốn biết đến thế việc tôi xoay xở thế nào ở phòng vệ sinh. Tôi cầu mong có một trận động đất thật xảy ra, chỉ để chấm dứt tất cả sự tò mò về các mẹo sử dụng nhà vệ sinh của tôi.

Tôi cũng đã phải thích nghi với việc chuyển lớp liên tục. Ở Australia, học sinh có thể học tất cả các môn tại một phòng học cố định. Chúng tôi không phải di chuyển cả ngày như những con kangaroo trong rừng sâu. Ở trường Lindero Canyon dường như tất cả những gì chúng tôi làm là nhảy từ phòng này đến phòng khác.

Tôi đương đầu với thay đổi lớn đó không được tốt cho lắm. Ở Australia tôi luôn là học sinh giỏi, nhưng ở trường mới tôi học thụt lùi một cách nhanh chóng. Trường mới không có lớp dành cho học sinh lớp sáu bình thường vậy nên các giáo viên xếp tôi vào lớp học nâng cao, nhưng điểm của tôi cứ thụt lùi hoài. Nghĩ lại những ngày đó, tôi có thể nhận ra rằng mình đã quá căng thẳng. Tại sao tôi lại không căng thẳng? Toàn bộ cuộc sống của tôi đã bị đóng gói và chuyển từ bên này sang bên kia địa cầu.

Hồi ấy chúng tôi thậm chí không có nhà riêng. Cha tôi làm việc cho chú Batta, và chúng tôi sống với gia đình chú trong một ngôi nhà lớn cho tới khi tìm được một căn nhà. Tôi ít được thấy cha mẹ ở nhà hằng ngày bởi họ bận đi tìm việc làm, bận đi làm, hoặc đi tìm chỗ ở.

Tôi ghét cảnh đó lắm. Tôi bị lấn át về mặt tinh thần, cảm xúc và cả thể chất nữa. Vậy nên tôi phản ứng như một con rùa, thu mình vào trong cái mai. Trong giờ giải lao và ăn trưa, tôi lủi thủi một mình, đôi khi giấu mình sau những bụi cây ở gần sân chơi. Tuy vậy, chỗ ẩn mình ưa thích của tôi là một phòng học nhạc thuộc sự quản lý của thầy McKagan, một giáo viên dạy nhạc.

Thầy McKagan thuộc biên chế của trường Lindero Canyon và là một giáo viên xuất sắc. Thầy nổi tiếng lắm. Ở trường thầy giống như một ngôi sao nhạc rock, (nghe đâu) dạy đến tám, chín lớp mỗi ngày. Duff, anh của thầy, là một tay guitar bass huyền thoại từng biểu diễn với ban nhạc lừng danh Guns N’Roses và những ban nhạc hàng đầu khác. Đó là một điều lạ lẫm khác của việc chuyển từ Australia đến California.

Tôi cảm thấy như thể chúng tôi đã bỏ lại phía sau sự tồn tại của một gia đình bình thường và đặt chân đến một vương quốc văn hóa pop siêu thực. Chúng tôi sống ở ngay ngoại vi Los Angeles và kinh đô điện ảnh Hollywood, vậy nên luôn tình cờ gặp những ngôi sao điện ảnh và truyền hình ở các cửa hàng và trung tâm thương mại. Một nửa bạn học cùng lớp với tôi là diễn viên hoặc sắp trở thành diễn viên. Sau giờ học, tôi có thể bật ti vi và xem Jonathan Taylor Thomas, một cậu bạn điển trai ở lớp học lịch sử, diễn xuất trong bộ phim truyền hình nổi tiếng Home Improvement.

Cuộc sống của tôi đã thay đổi ở nhiều góc độ đến nỗi tôi cảm thấy mình ngập đầu giữa những điều lạ lẫm. Tôi mất tất cả sự tự tin mà tôi đã phải rất vất vả mới có được. Ở Australia, bạn bè đã chấp nhận tôi, nhưng ở Mỹ tôi là kẻ xa lạ trên một mảnh đất xa lạ, với giọng nói lạ lùng và thậm chí một thân thể lạ lùng. Chí ít đó cũng là những gì tôi cảm thấy. Thầy McKagan đã phát hiện ra tôi đang trốn trong phòng dạy nhạc, và ông cố động viên tôi ra ngoài hòa nhập với các học sinh khác. Nhưng khi ấy tôi không thể cảm thấy mình được động viên.

Tôi đấu tranh với thay đổi mà tôi không thể kiểm soát được thay vì chú trọng đến việc điều chỉnh thái độ và hành động của mình. Tôi nên khôn ngoan hơn mới phải. Khi đó tôi mới 12 tuổi, nhưng trước đó đã biết tập trung vào những khả năng của mình thay vì chỉ nghĩ đến những khuyết tật. Tôi đã chấp nhận sự khuyết thiếu chân tay rồi và đã cố gắng để trở thành một đứa trẻ tự lập, sống khá vui vẻ. Nhưng bước chuyển đó đã làm tôi bị sốc.

Bạn đã bao giờ nhận thấy rằng khi bước vào một giai đoạn của sự thay đổi quan trọng trong cuộc đời, các giác quan của bạn dường như trở nên nhạy cảm hơn? Khi bạn trải qua một sự tan vỡ tồi tệ, chẳng phải mỗi bộ phim, mỗi chương trình truyền hình dường như đều ẩn giấu một thông điệp nhằm vào bạn sao? Chẳng phải tất cả các bài hát trên sóng phát thanh dường như đều chạm đến con tim đang đớn đau của bạn sao? Những cảm xúc được tôn lên và sự nhạy cảm của bạn có thể là công cụ sinh tồn được châm ngòi khi bạn căng thẳng hoặc bị rơi vào hoàn cảnh lạ lẫm. Chúng đặt bạn vào tình trạng báo động cao, và chúng có thể trở nên giá trị.

Tôi vẫn còn nhớ khi tôi buồn chán vì phải chuyển khỏi Australia, tôi luôn tìm thấy cảm giác bình an và thoải mái khi nhìn lên những dãy núi hay ngắm mặt trời lặn trên biển ở nơi ở mới. Tôi vẫn nghĩ California là một nơi tươi đẹp, nhưng thậm chí khi ấy tôi cảm thấy nó đẹp hơn.

Dù tích cực hay tiêu cực, thay đổi có thể là một trải nghiệm đáng sợ tiềm ẩn đầy sức mạnh, và chính vì thế mà phản ứng đầu tiên của bạn trước thay đổi là sợ hãi. Khi theo học khóa kinh doanh ở trường đại học, tôi được biết rằng hầu hết các tập đoàn lớn đều có nhà điều hành được bổ nhiệm như “những tác nhân thúc đẩy thay đổi”. Công việc của họ là tập hợp các nhân viên bất đắc dĩ đằng sau những sự thay đổi, cho dù đó là một liên doanh, một chi nhánh mới, hay một doanh nghiệp mới.

Là chủ tịch của một công ty, tôi hiểu được rằng mỗi nhân viên đều có cách đương đầu với những sáng kiến hoặc những thay đổi theo cách riêng. Sẽ luôn luôn có một số người hào hứng, phấn khởi trước trải nghiệm mới, nhưng hầu hết đều tỏ ra ngần ngại bởi vì họ đã quen và thấy thoải mái với điều kiện hiện tại, hoặc họ sợ cuộc sống sẽ thay đổi theo hướng xấu đi.