Sợ “điều gì sẽ xảy ra nếu…?”

Tôi có người bạn có bố mẹ đã ly hôn khi cô ấy còn bé. Bố mẹ cô lúc nào cũng cãi nhau, thậm chí cả sau khi đã chia tay. Giờ đây bạn tôi đã là một phụ nữ trưởng thành, nhưng cô ấy vẫn sợ lấy chồng. “Tớ không muốn kết thúc giống bố mẹ tớ”, cô tâm sự.

Bạn có thể tưởng tượng mình không bao giờ có được một mối quan hệ lâu dài bởi vì bạn sợ rằng mối quan hệ đó sẽ chẳng đi đến đâu cả không? Đó là nỗi sợ tiêu cực! Bạn chẳng thể nghĩ hôn nhân là gì khác hơn là bước đầu tiên dẫn đến việc ly dị. Hãy nhớ đến bài thơ của Tennyson “Thà yêu rồi mất mát còn hơn là chẳng yêu bao giờ”, bạn nhé!

Có lẽ bạn chẳng thể có được một cuộc sống vui vẻ và hạnh phúc nếu bị nỗi sợ về những điều có thể sẽ xảy ra vào một ngày nào đó, ở một nơi nào đó, bằng cách nào đó làm cho bạn tê liệt. Nếu ai trong chúng ta ngày nào cũng nằm lì trên giường bởi vì sợ bị sét đánh hoặc sợ bị muỗi gây sốt rét đốt, thì thế giới này sẽ trở thành một nơi buồn tẻ biết bao, đúng không bạn?

Rất nhiều người bị ám ảnh bởi những nỗi sợ hãi luôn nghĩ chuyện gì sẽ xảy ra nếu khi mà họ nên nói tại sao không?

·               Điều gì sẽ xảy ra nếu mình thất bại?

·               Điều gì sẽ xảy ra nếu mình không đủ tốt?

·               Điều gì sẽ xảy ra nếu họ cười mình?

·               Điều gì sẽ xảy ra nếu mình bị gạt bỏ?

·               Điều gì sẽ xảy ra nếu mình không thể duy trì những thành công?

Tôi hiểu cách nghĩ đó. Khi lớn lên tôi đã phải đương đầu với nỗi sợ khủng khiếp – sợ bị loại bỏ, sợ bản thân mình khiếm khuyết, sợ bị phụ thuộc. Đó không chỉ là sự tưởng tượng của tôi: thân thể tôi thiếu các bộ phận mà ai cũng có. Nhưng cha mẹ đã bảo rằng tôi không nên lúc nào cũng nghĩ đến những khuyết tật của mình mà hãy nghĩ đến những gì tôi có thể tạo ra nếu dám theo đuổi mơ ước.

“Hãy mơ những giấc mơ lớn, Nicky ạ, và đừng bao giờ để nỗi sợ hãi ngăn cản con thực hiện ước mơ của mình”, cha mẹ tôi nói. “Con không thể để cho sợ hãi định đoạt tương lai của con. Hãy chọn cuộc sống mà con mong muốn và cố gắng vươn tới cuộc sống đó”.

Cho đến nay tôi đã nói chuyện với rất nhiều khán thính giả ở gần hai mươi nước trên thế giới. Tôi đã mang thông điệp của hy vọng và niềm tin truyền cho những đám đông hàng nghìn người tại các sân vận động, diễn đàn, trường học, nhà thờ, nhà tù. Tôi không bao giờ có thể làm được điều đó nếu như cha mẹ không khuyến khích tôi nhận thức được những nỗi sợ hãi của mình để rồi chiến thắng chúng.

BIẾN NỖI SỢ THÀNH ĐỘNG CƠ

Có thể bạn và tôi sẽ không bao giờ trở nên nổi bật ở một môn thể thao như Michael Jordan đã tỏa sáng trong thế giới bóng rổ, nhưng bạn có thể giống anh ấy trong việc sử dụng nỗi sợ hãi như một động cơ để giúp bạn theo đuổi ước mơ và để xây dựng cuộc sống mà bạn mong muốn.

Laura Gregory là một người bạn học rất thông minh của tôi. Tôi tin rằng cô ấy luôn nói thẳng ý nghĩ của mình. Cô không phải là người xấu. Hồi chúng tôi học lớp một, một hôm Laura hỏi: “Ở trường thì bạn có giáo viên trợ giúp rồi, nhưng ở nhà thì ai chăm sóc bạn?”.

“Tớ có cha mẹ giúp mà”, tôi nói, mặc dù không hoàn toàn chắc chắn bạn ấy hỏi thế là có ý gì.

“Bạn thấy hài lòng chứ?”

“Hài lòng với sự giúp đỡ của cha mẹ tớ ư? Tất nhiên, chẳng lẽ tớ lại không hài lòng?”

“Tớ muốn nói là cậu hài lòng với việc được bố mẹ giúp thay quần áo, tắm gội, và các việc vệ sinh cá nhân khác ư?”, Laura nói. “Thế còn lòng tự trọng của cậu? Cậu không nghĩ việc mình không thể tự làm được những việc đó là kỳ cục sao?”.

Laura không muốn làm tổn thương tôi. Bạn ấy chỉ là một người thích tìm kiếm sự thật, và thực sự muốn biết tôi cảm thấy thế nào về mọi khía cạnh trong cuộc sống của tôi mà thôi. Nhưng bạn ấy đã chạm đến chủ đề nhạy cảm. Một trong những nỗi sợ lớn nhất của tôi khi lớn lên là sợ mình sẽ trở thành gánh nặng cho những người mình yêu thương.

Ngày ấy nỗi sợ phải sống phụ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ, vào em trai và em gái không lúc nào buông tha tôi. Nhiều khi tôi tỉnh giấc giữa đêm khuya trong tình trạng sợ toát mồ hôi khi nghĩ đến cái ngày cha mẹ không còn trên cõi đời này, bỏ lại tôi phụ thuộc hoàn toàn vào Aaron hoặc Michelle.

Nỗi sợ đó là một nỗi sợ có thực. Đôi khi tôi gần như bị lấn át bởi những viễn cảnh của sự phụ thuộc đáng buồn. Những câu hỏi thẳng thừng của Laura về lòng tự trọng đã giúp tôi đấu tranh để thoát ra khỏi sự hành hạ của nỗi sợ đó rồi sử dụng chính nỗi sợ làm động cơ thúc đẩy mình sống độc lập. Những câu hỏi về sự phụ thuộc luôn lởn vởn trong tâm trí tôi, nhưng sau ngày hôm ấy tôi đã để những câu hỏi này lên vị trí hàng đầu trong suy nghĩ, và luôn tập trung ngẫm nghĩ về chúng.

Nếu như điều đó thực sự khiến mình phải nghĩ ngợi, vậy thì mình có thể trở nên độc lập bằng cách nào?Được thúc đẩy bởi nỗi sợ trở thành gánh nặng cho người thân, tôi đã tạo ra cái tuyên bố sứ mệnh ấy – mặc dù vào thời điểm đó tôi chưa hề biết một tuyên bố sứ mệnh nghĩa là gì. Nỗi sợ đó đã tạo ra cho tôi sự hăng hái có tính thúc đẩy và sức mạnh để thôi thúc mình vượt lên hoàn cảnh. Mình cần phải làm nhiều hơn nữa cho bản thân. Nhưng bằng cách nào đây?

Cha mẹ luôn quả quyết rằng họ luôn ở bên tôi để giúp đỡ và rằng họ không cảm thấy phiền khi bế tôi, nhấc tôi lên, giúp tôi thay quần áo hoặc làm bất cứ việc gì tôi cần. Nhưng tôi rất buồn khi thậm chí không thể tự lấy một ly nước để uống, và luôn phải nhờ một ai đó nhấc lên bệ bồn cầu. Khi lớn hơn, đương nhiên tôi muốn trở nên tự lập hơn, và muốn tự lo việc cá nhân của mình nhiều hơn. Nỗi sợ hãi đã mang đến cho tôi lòng quyết tâm để hành động dựa trên những mong muốn đó.

Một trong những ý nghĩ thực sự thúc đẩy tôi hành động là hình ảnh tôi trở thành gánh nặng cho em trai Aaron, khi cha mẹ tôi không còn nữa. Tôi thường lo lắng về điều đó bởi vì nếu ai đó xứng đáng có được một cuộc sống bình thường, thì người đó phải là đứa em trai bé nhỏ tội nghiệp này.

Tôi cảm thấy như thể Chúa Trời nợ em tôi một cuộc sống bình thường bởi vì trong phần lớn cuộc đời em sẽ phải quanh quẩn bên tôi, giúp đỡ tôi, sống với tôi, và phải quan tâm nhiều đến tôi. Aaron có đầy đủ tay chân, nhưng xét theo góc độ nào đó thì em là người phải chịu thiệt thòi bởi vì nó luôn cảm thấy phải chăm sóc tôi.

Quyết tâm giảm sự phụ thuộc vào người khác của tôi chính là vấn đề tự duy trì cuộc sống. Laura đã nhắc nhở rằng tôi vẫn phụ thuộc vào lòng tốt và sự kiên nhẫn của người khác. Tôi biết rằng mình không thể lúc nào cũng dựa vào lòng tốt và sự giúp đỡ từ bên ngoài được. Vả lại, tôi cũng có lòng tự trọng chứ.

Một ngày nào đó tôi hoàn toàn có khả năng có được một mái ấm gia đình của riêng mình, và khi đó tôi không muốn vợ phải luôn giúp tôi những việc cá nhân. Tôi muốn có những đứa con và muốn trở thành một người cha tốt, một trụ cột của gia đình, vậy nên tôi nghĩ, mình cần phải thoát ra khỏi chiếc xe lăn này.

Nỗi sợ hãi có thể là kẻ thù của bạn, nhưng trong trường hợp này tôi đã biến nó thành bạn. Tôi đã thông báo với cha mẹ rằng tôi muốn tìm ra những cách tự chăm lo cho bản thân. Tất nhiên thoạt nghe nói thế, cha mẹ không khỏi lo lắng.

“Con không cần phải làm như vậy đâu. Cha mẹ đảm bảo rằng con luôn được chăm sóc và quan tâm”, cha mẹ tôi nói.

“Mẹ, cha, con phải làm điều đó vì cha mẹ và vì chính bản thân con, vậy nên hãy cùng nhau suy nghĩ và tìm cách để con có thể tự lo cho mình”, tôi nói.

Và chúng tôi đã cùng nhau nghĩ cách. Xét về một số khía cạnh, những nỗ lực sáng tạo của chúng tôi nhắc tôi nhớ đến bộ phim Gia đình Robinson trên hoang đảo (Swiss Family Robinson). Bị đắm thuyền và bị lạc vào một hoang đảo, gia đình Robinson đã đào sâu suy nghĩ và sáng chế ra những vật dụng để tắm rửa, nấu ăn và sinh tồn. Tôi biết không một con người nào lại là một hoang đảo, đặc biệt là một người không chân tay. Có lẽ tôi giống một bán đảo hơn, hoặc một eo biển.

Ban đầu người mẹ là y tá và người cha quen làm những công việc lặt vặt của tôi nghĩ ra một cách để tôi có thể tự tắm gội. Cha tôi thay những cái núm vặn hình tròn ở vòi tắm bằng những chốt khóa, mở vòi nước kiểu đòn bẩy để tôi có thể điều khiển chúng bằng vai. Sau đó mẹ mang về nhà một bình bơm xà bông được sử dụng cho các bác sĩ phẫu thuật. Chúng tôi cải tiến cái bình bơm đó để tôi có thể dùng bàn chân trái của mình bơm xà bông và dầu gội khi cần.

Sau đó cha tôi và tôi nghĩ ra mô hình một chiếc tay cầm bằng nhựa để đóng vào tường cho chiếc bàn chải răng chạy điện. Tôi có thể khởi động cái bàn chải bằng cách ấn nút và đánh răng bằng cách lắc đầu qua lại.

Tôi nói với cha mẹ rằng mình muốn có thể tự thay quần áo, vậy nên mẹ may những chiếc quần soóc có khóa dán Velcro để tôi có thể tự mặc vào hoặc cởi ra. Những chiếc cúc áo luôn là một thách thức lớn bởi tôi không có tay để cài hoặc mở, vậy nên chúng tôi tìm mua những chiếc sơ mi mà tôi có thể mặc bằng cách chui đầu vào áo rồi lắc lắc người để áo tụt xuống.

Nỗi sợ canh cánh trong lòng đã đưa chúng tôi vào một sứ mệnh vừa khó khăn lại vừa thú vị nhằm phát minh ra những cách để tôi trở nên tự lập hơn. Những chiếc điều khiển từ xa, điện thoại di động, bàn phím máy tính, và dụng cụ mở cửa từ xa là những món quà bởi vì tôi có thể điều khiển chúng bằng chân.

Một số giải pháp chúng tôi nghĩ ra không thuộc công nghệ cao. Tôi tập sử dụng hệ thống báo động trong nhà bằng cách dùng mũi để ấn nút, và tôi đã sử dụng một chiếc gậy đánh gôn được kẹp giữa cằm và cổ để bật đèn và mở các cửa sổ.

Tôi sẽ không kể chi tiết những việc đó, vì vài lý do hiển nhiên, nhưng chúng tôi quả thực cũng đã phát minh ra một số phương pháp rất tinh vi cho phép tôi sử dụng phòng vệ sinh mà không cần người trợ giúp. Bạn có thể tìm hiểu một số phương pháp đó qua đoạn video được phổ biến trên trang YouTube qua đường dẫn: http://www.youtube.com/watch?v=0DxlJWJ_WfA

Tôi biết ơn Laura vì cuộc nói chuyện giữa tôi và bạn ấy về chủ đề lòng tự trọng, và biết ơn nỗi sợ bị phụ thuộc và sợ trở thành gánh nặng của người thân, nỗi sợ đã ám ảnh suốt những năm thơ ấu bởi chúng đã thúc đẩy tôi trở nên tự lập hơn. Thực hiện một cách thuần thục các việc hằng ngày mà người khác cho là bình thường đã tạo ra điều kỳ diệu cho sự tự tin của tôi, nhưng có thể tôi sẽ chẳng bao giờ có đủ quyết tâm để thực hiện được những điều đó nếu không biến những cảm xúc tiêu cực tiềm ẩn thành sức mạnh tích cực.

Bạn cũng có thể làm như thế. Hãy huy động sức mạnh được tạo ra từ nỗi sợ thất bại, nỗi sợ bị gạt bỏ, hoặc những nỗi sợ tương tự, và sử dụng nó để thúc đẩy hành động tích cực, những hành động sẽ đưa bạn đến gần hơn với ước mơ.

KIỂM SOÁT NỖI SỢ

Bạn cũng có thể đương đầu với những nỗi sợ có thể khiến bạn tê liệt bằng cách đấu tranh với chúng bằng chính nỗi sợ hãi. Hãy nghĩ đến nỗi sợ lớn nhất của bạn. Cứ cho rằng bạn sợ phải đứng trước một đám đông khán giả mà lại quên mất bài diễn thuyết, không biết phải nói gì. Đó là nỗi sợ luôn ám ảnh tôi. Nào, hãy mường tượng điều tồi tệ nhất đang xảy ra: bạn quên mất bài diễn thuyết và mọi người la ó đòi bạn phải rời sân khấu. Bạn có thể hình dung ra tình cảnh đó không? Vậy nhé. Tiếp theo, hãy hình dung bạn thực hiện bài diễn thuyết của mình một cách ấn tượng đến nỗi các khán giả hoan hô rầm rầm.

Nào, bây giờ hãy lựa chọn theo đuổi tình huống thứ hai và khiến nó in vào trong não để mỗi lần chuẩn bị diễn thuyết, bạn lại vượt qua nỗi sợ của những tiếng la ó phản đối để tiến thẳng đến bục vinh quang. Suy nghĩ theo cách đó rất có ích đối với tôi, và nó cũng có thể giúp ích cho bạn.

Một cách tương tự để vượt qua một nỗi sợ hãi là quay trở lại với ký ức của những trải nghiệm vượt qua thách thức trong đời thực mà bạn lưu giữ trong trí nhớ. Chẳng hạn, khi cảm thấy sợ hãi và lo lắng về việc gặp một nhân vật quan trọng như Oprah Winfrey, tôi chỉ việc khai thác sự can đảm trong ngân hàng ký ức.

Mi sợ gặp Oprah ư? Bà ấy sẽ làm gì chứ, sẽ cắt chân, cắt tay mi ư? Khoan đã, mi đã sống trên đời này 25 năm trong tình trạng không chân tay. Không có chân, không có tay mi vẫn đi khắp thế giới còn gì. Oprah, tôi đã chuẩn bị sẵn sàng để gặp bà! Hãy ôm hôn tôi nhé!

NỖI SỢ ÁM ẢNH

Hồi bé tôi dường như đã mang trong mình một nỗi sợ rất tự nhiên: tôi sợ những vị bác sĩ cầm kim tiêm. Bất cứ khi nào phải tiêm vắc xin phòng bệnh sởi, rubella hoặc cúm, là y như rằng tôi nấp sau lưng mẹ. Sở dĩ tôi sợ như vậy một phần vì các bác sĩ chỉ có một số chỗ nhất định trên cơ thể tôi để chọc mũi kim tiêm vào mà thôi. Với những đứa trẻ khác, họ có thể tiêm vào cánh tay hoặc vào đùi. Cơ thể khuyết thiếu của tôi chỉ cung cấp cho họ mỗi một chỗ tiêm duy nhất, và vì mông của tôi sát dưới mặt đất, nên khi bị tiêm tôi đau lắm, ngay cả khi họ tiêm ở gần hông, tôi vẫn rất đau. Mỗi lần bị tiêm là tôi không thể đi lại được trong một ngày.   

Do khuyết tật của mình, khi còn bé rất nhiều lần tôi trở thành một cái gối để các bác sĩ cắm mũi kim tiêm vào. Trong tôi hình thành một nỗi sợ hãi ghê gớm. Chỉ cần nhìn thấy cảnh tiêm chọc, thậm chí cảnh bơm thuốc vào ống tiêm thôi là tôi có thể sợ ngất đi.

Hồi tôi học tiểu học, một lần hai cô y tá của trường, những người không hiểu về tiền sử sức khỏe của tôi và cũng không hiểu biết nhiều về giải phẫu, tiến đến chỗ tôi, mỗi người một bên, kẹp chặt tôi trên xe lăn và cắm kim tiêm vào cả hai bên vai tôi – nơi có chút cơ bắp. Đau quá là đau. Tôi đau đến mức phải nhờ bạn Jerry đi bên cạnh điều khiển xe lăn giúp bởi tôi cảm thấy như muốn ngất. Jerry đảm nhận nhiệm vụ còn tôi thì thoáng ngất đi. Jerry không biết phải làm gì, vậy nên cậu ấy cứ để tôi ngồi ngoẹo trên xe lăn mà đẩy vào lớp học khoa học, tìm kiếm sự giúp đỡ của thầy giáo.

Biết tôi sợ tiêm, mẹ thường không nói cho tôi và em trai, em gái tôi biết rằng sẽ có tiêm chủng ở trường. Năm tôi khoảng 12 tuổi, chúng tôi đã có một chuyến tiêm chủng kinh hoàng và việc đó đã trở thành một phần truyền thuyết của gia đình. Mẹ chỉ thông báo rằng anh em tôi sẽ trải qua “cuộc kiểm tra sức khỏe toàn diện” ở trường. Ngay tại phòng đợi, tôi nhận được sự cảnh báo đầu tiên. Một cô bé tầm tuổi tôi đi vào phòng kiểm tra sức khỏe, và ít phút sau chúng tôi nghe thấy tiếng cô khóc thét lên khi phải nhận một mũi tiêm.

“Các em có nghe thấy không?”, tôi hỏi Aaron và Michelle. “Họ cũng sẽ tiêm chúng ta đấy!”.

Cảm giác sợ hãi dâng lên, và tôi trở nên hoảng hốt. Tôi kêu khóc, nói với mẹ rằng tôi không muốn bị tiêm, rằng tiêm đau lắm và tôi muốn về nhà. Vì tôi là anh cả, nên các em noi theo gương dũng cảm của tôi. Chúng cũng bắt đầu gào khóc ầm lên và van xin mẹ cho về nhà.

Người mẹ là y tá tất nhiên không có sự cảm thông trong trường hợp đó. Bà là một người từng trải trong các cuộc chiến liên quan đến chứng sợ tiêm. Bà lôi xềnh xệch mấy đứa con đang gào hét, giãy đạp vào phòng kiểm tra sức khỏe hệt như một viên cảnh sát biển lôi những tay thủy thủ say khướt lên tàu.

Nhận thấy rằng có biểu lộ nỗi hoảng sợ tột cùng và sự cầu xin đáng thương cũng chẳng ăn thua, tôi cố thương lượng với người mẹ kiêm thầy thuốc của gia đình. “Mẹ bảo họ cho con thuốc uống thay vì tiêm được không?”, tôi nói oang oang.

“Mẹ e là không thể, con trai ạ.”

Đã đến lúc phải có kế hoạch thay thế. Tôi quay sang Aaron nhờ nó giúp tôi trốn. Lập tức có một lối thoát được lên kế hoạch. Aaron sẽ phân tán sự chú ý của các bác sĩ bằng cách ngã khỏi bàn khám bệnh để tôi có thể ra khỏi xe lăn trốn đi. Nhưng mẹ tôi đã chặn lại. Rất ranh mãnh, đứa em gái nhỏ của tôi nhảy bổ ra cửa. Một cô y tá đi ngang qua tóm được nó ở hành lang, nhưng Michelle cứ bám chặt tay vào cửa và đu ra ngoài khiến họ không thể đưa nổi nó vào phòng khám được. Nó là người anh hùng của tôi!

Cả khu vực đều nghe tiếng kêu khóc điên loạn của anh em tôi. Các nhân viên y tế chạy bổ đến phòng khám bởi vì những tiếng kêu gào phát ra nghe như thể chúng tôi đang bị tra tấn dã man. Thật không may, đội tiếp viện nhanh chóng có mặt để dẹp trật tự. Hai người trong số họ ghì chặt tôi xuống để các bác sĩ tiêm. Tôi thét lên như một nữ thần báo thù.

Tôi tiếp tục quằn quại trong khi họ chọc mũi kim tiêm vào mông. Tôi giãy giụa điên cuồng khiến cho kim tiêm bị chệch. Vậy nên bác sĩ lại phải tiêm lại! Những tiếng kêu gào của tôi khiến cho còi báo động ở bãi đỗ xe rú lên.

Không biết bao nhiêu người trong số chúng tôi – em trai và em gái, mẹ tôi, hoặc các nhân viên y tế của bệnh viện – sống sót được qua cái ngày kinh hoàng đó. Trên đường về nhà ba anh em tôi cứ rên rỉ khóc lóc không ngừng.

Nếu cứ để cho họ tiêm một cách bình thường thì tôi đã chẳng cảm thấy đau đến thế: do sợ quá nên tôi càng cảm thấy đau hơn. Quả thực, tôi đã tự nhân cảm giác đau của mình lên gấp đôi do không kiểm soát được nỗi sợ hãi. Tôi đã không thể đi lại được trong suốt hai ngày liền thay vì chỉ phải ở yên một chỗ trong một ngày thôi!

Vậy nên bạn hãy nhớ câu chuyện nhỏ của tôi nhé: khi để cho nỗi sợ hãi điều khiển hành động, bạn chẳng giải quyết được gì đâu, chỉ làm tăng thêm đau đớn cho chính mình mà thôi!