những kiêng kị trong ăn uống cho phụ nữ mang thai theo quan niệm dân gian

  khi mang thai, chị em phụ nữ thường được người thân dặn dò đủ thứ, nào là không nên  thế này, nào là không phải cái này, cái kia. Vấn đề ăn uống được quan tâm nhiều nhất. Thắc mắc nhiều là vậy mà giải thích thì chung chung, chưa có cơ sở khoa học. Nếu đã chót ăn phải một trong những loại quả, thực phẩm, kiêng kị thì người đó chỉ biết bấm bụng mà lo đến lúc em bé chào đời. Chưa hết, nếu sau này con chậm nói, nói lắp, hoặc một trục trặc nào đó về tâm sinh lý, sẽ nghĩ ngay đến một loại quả hay thực phẩm đã ăn. Có thể, cái “tội” đố được “tam sao” qua nhiều người, còn thực hư thế nào thì không ai hay.Thế nên phụ nữ mang thai thường hay nói với nhau: “mọi người bảo thế thì phải nghe theo, nhỡ sau này con có vấn đề gì thì lại ân hận”. Vậy là một loại đồ ăn thức uống được đưa vào “danh sách” kiêng ăn và danh sách này ngày càng được tăng lên. Nhiều người có những suy nghĩ và quan niệm tiêu cực đối với phụ nữ có thai. Đã đến lúc cần thay đổi cái nhìn lệch lạc này. Mang thai là niềm tự hào của các bà mẹ. Thế nhưng, trong cuộc sống hiện đại vẫn còn những quan niệm sai lầm đã tồn tại từ rất lâu. Hầu hết mang tính dị đoan, khiến phụ nữ mang thai bị khó xử, thậm chí bị tổn thương. Một số vùng nước ta còn tồn tại những phong tục kiêng khem quá mức ở phụ nữ mới sinh (ở cữ). Những phong tục về vệ sinh, ăn uống thường do truyền miệng. Tuy nhiên, ở mỗi nơi lại có sự kiêng khem khác nhau, có loại thực phẩm nơi này ăn, nơi khác lại không ăn. Sau đây là những kiêng kị trong ăn uống cho phụ nữ mang thai theo quan niệm dân gian.

- Kiêng ăn quá mặn

Khi mang thai theo phản ứng của thai nghén, thấy nhạt miệng vô vị, nên thích ăn uống các thức ăn có kích thích mạnh, thích ăn các thức mặn. Nhưng theo dân gian phụ nữ mang thai nên kiêng các món ăn quá mặn. Vì sao phải kiêng ăn quá mặn? Dân gian cho rằng, phụ nữ trong thời kì thai nghén, tì và thận thường biểu hiện không đủ, công năng vận hóa giảm, thủy thấp dễ tích tụ bên trong, khí huyết không được khoan thai. Y học hiện đại cũng cho rằng, phụ nữ khi đã có thai, sẽ có những thay đổi đặc biệt về sinh lý như lượng natri máu lưu trữ tương đối nhiều, những thay đổi đó trong tổ chức các tạng trong cơ thể là nhằm thích ứng với nhu cầu phát triển của thái nhi. Nhưng thức ăn quá mặn lại có hàm lượng muối tương đối cao, nếu đưa vào cơ thể nhiều sẽ làm cho thủy thấp tụ lại bên trong mạnh hơn, lại dễ hại đến tì và thận, làm cho chức năng tì và thận giảm, gây ra sự giảm sút trong việc thu nạp năng lượng, tiểu tiện ít hơn, và các triệu chứng hồi hộp,làm buồn bực khó chịu. Y học hiện đại nhận thấy rằng, phụ nữ trong thời kì thai nghén, lượng máu tuần hoàn tăng, quá trình thay cũ đổi mới cũng nhanh hơn, nhằm thích ứng với sự tuần hoàn của đế cuống rốn. Nếu lúc đó lại đưa vào thức ăn mặn quá nhiều, trữ lượng natri trong cơ thể lại tăng cao hơn nữa, và lượng muối tăng sẽ tang tương ứng, điều đó chẳng những làm cho tim của phụ nữ mang thai phải gánh chịu nặng hơn, sẽ biểu hiện các triệu chứng: tim hồi hộp, lòng buồn bực khó chịu, lượng tiểu tiện giảm, nặng thì sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của thai nhi, như vậy cả phụ nữ mang thai và thai nhi đều gặp bất lợi.

Sau mang thai vài tháng các chất thải trong quá trình thay cũa đổi mới sẽ tăng lên, ảnh hưởng đến công năng của tỳ và thận. Howng nữa, lúc đó xuất hiện phù ở người và chân tay, nếu do tỳ hư là chính thì sẽ thấy hiện tượng là ăn ít, nếu do khí trệ thì sẽ thấy lòng buồn bực khó chịu, hông đầy chướng đây là chứng phù do thai nghén. Y học Trung Quốc gọi đó là “tử khí” (khí cảu con), “tử thũng” (phù do con), Thời gian thai nghén có thể làm cho nước và natri lưu trữ, ngoài thời kì này còn thiếu máu do máu bị pha loãng, áp suất thẩm thấu của huyết tương giảm, tĩnh mạch dưới lòng ngực cản trở khi máu quay về làm cho lượng lưu thông máu tăng lên, những nhân tố ấy đều có thể dẫn đến thủy thũng. Lúc đo cần phải giảm thấp lượng muối trong ăn uống, mỗi ngày chỉ dùng lượng muối hạn chế từ 3 – 5g, để giảm trữ lượng nước và muối.

Dân gian chủ trương trong giai đoạn này, phụ nữ mang thai cần ăn uống thanh đạm, yêu cầu ăn nhạt là chính. Hàng ngày có thể uống sữa đậu nành nhạt hoặc sữa đậu nành ngọt. Nếu trong thời gian phù không kiêng ăn mặn thì sẽ làm tăng trữ lượng nước và muối, khiến phù càng thêm nặng, các triệu chứng váng đầu, nhức đầu, ngực khó chịu, buồn nôn, ăn uống không thấy ngon. Nếu nghiêm trọng hơn sẽ xuất hiện phù kèm theo huyết áp cao, tiểu dục như lòng trắng trứng, dẫn tới nguy hiểm cho con, trên lâm sàng xuất hiện triệu chứng nguy kịch: nhiễm độc thai nghén. Vì vậy, phụ nữ trong thời gian mang thai, dù ở giai đoạn ban đầu, thời kì thủy thũng hay thời kì huyết áp cao, đều kiêng ăn mặn, việc khống chế lượng muối đưa vào cơ thể là hết sức quan trọng.

Ảnh minh họa

- Kiêng ăn nhiều mỡ: 

Nếu phụ nữ mang thai ăn nhiều mỡ trong thời gian dài, con cái sau này sẽ có nguy cơ ung thư đường sinh dục. Các nhà khoa học hiện đại cũng đã chỉ ra rằng, bản thân mỡ không gây ra ung thư, nhưng nếu ăn nhiều thức ăn mỡ cao sẽ tăng khả năng tổng hợp kích thích tuyến vú, ảnh hưởng cho người mẹ và thai nhi. 

- Kiêng ăn thức ăn nhiều đường: 

Ở phụ nữ mang thai chức năng thải đường của thận sẽ giảm ở những mức độ khác nhau, nếu đường trong máu quá cao, thận của phụ nữ mang thai sẽ hoạt động quá tải, không có lợi cho sức khỏe. Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại cũng cho thấy lượng đường hấp thụ quá nhiều sẽ làm suy giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, dẫn đến giảm khả năng kháng bệnh nên dễ nhiễm virut. 

- Kiêng ăn nhiều chất chua:

Phụ nữ mang thai thời kì đầu thường có biểu hiện nghén, chán ăn, buồn nôn, nhiều người thích ăn của chua. Tuy nhiên nếu cơ thể của người mẹ hấp thụ nhiều các chất có vị chua sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển bình thường của tế bào thai nhi, đồng thời dẫn đến đột biến gen, thai dễ dị dạng. Vì thế dân gian cho rằng phụ nữ mang thai trong 2 tuần đầu không nên ăn và uống nhiều đồ chua. 

- Kiêng ăn đào: 

Theo quan niện dân gian phụ nữ mang thai kiêng ăn đào vì loại quả này dễ gây sảy thai. Một số khác lại hoang mang khi cho biết, họ nghe thấy có thông tin cho rằng ăn đào sẽ khiến con cái sau này bị câm (hay điếc), bị động kinh, bé sẽ có nhiều lông trên người và sẽ mắc phải hội chứng down. Thậm chí, một vài phụ nữ mang thai “lỡ” ăn đào nên rất lo lắng cho sứ khỏe của bé.

Tuy nhiên, khi được hỏi đào độc đến mức nào thì họ lại rất “lơ mơ”; “Độc đến mức nào thì chưa thấy ai nghiên cứu và chắc là cũng tùy từng cơ thể mỗi người nữa”. Bởi vậy mới có một chị kể lại rằng: “Lúc mình mang thai, hai vợ chồng đi chơi thấy người ta bán đào ngon quá, hai vợ chồng mua ăn. Lúc về nhà mới thấy mọi người nói là kiêng đào, mình cũng thấy sợ. May mà bé nhà mình không bị sao mà còn nghịch như quỷ sứ, nói nhiều nhưng hơi ngọng, mình không biết có phải tại đào không. Có người lại kể, nếu như ăn chúng quả đào, đầu chỉ về phía mặt trời mọc mà đúng vào ngày con khai mắt mũi thì con sẽ bị dị tật.

            Các nghiên cứu khoa học hiện đại cho thấy thông tin ăn đào sinh con bị di tật hoặc con mọc nhiều lông trên người là hoang toàn không có cơ sở khoa học. Thông tin ăn đào sảy thai thì phụ nữ mang thai cần lưu ý. Bởi vậy, đào có vị ngọt, tính nóng, cho nên, nếu ăn nhiều đào, phụ nữ mang thai sẽ bị xuất huyết. Tuy vậy, cũng không nhất thiết phải kiêng đào trong suốt thời gian thai kì mà nên sử dụng đào với số lượng hợp lý. Một số người mẹ có kinh nghiệm ăn đào khi mang thai cho biết, họ đã sinh ra những em bé hoàn toàn khỏe mạnh. Theo họ, nếu mỗi tuần phụ nữ mang thai ăn 2 – 3 quả đào (cách 2 hoặc 3 ngày, có thể ăn một quả đào) thì không gây hại gì. Phụ nữ mang thai có chứng tiểu đường nên hạn chế đào, bởi vì, quả đào chứa một lượng lớn đường. Cứ 100g đào thì có chứa 7g đường, Nếu ăn nhiều đào thì sẽ khiến tình trạng của bệnh ngày cáng xấu đi.

            Một bác sĩ cũng khẳng định. Không cần ăn kiêng với tất cả các loại quả. Thật oan uổng khi nói quả đào độc cho thai nhi. Chưa có tài liệu nào chính thức khẳng định như vậy.Các tài liệu chủ yếu nói về đào với tư cách là một loại quả, một vị thuốc quý, hữu ích trong chữa bệnh và làm đẹp. Đào chứa đường glucoza, đường saccaro, protein, carotin, vitamin B1, B2, C, PP và các chất sắt, canxi, phốt pho, axit, các hợp chất tinh dầu có tác dụng chống đông máu và sơ gan, chứng khô miệng, bụng nóng, đại tiểu tiện bí, ứ huyết, cơ thể suy nhược, váng đầu, mệt mỏi.

            Tuy nhiên cần lưu ý khi ăn đào: Đào chứa rất nhiều vitamin A nên sử dụng đào tươi là tốt nhất. Cũng nên gọt bỏ vỏ đào chước khi ăn để tránh ngộ độc và hạn chế được việc ngứa, rát cổ họng do lông đào gây ra. Nước ép quả đào cũng an toàn cho phụ nữ mang thai nhưng nên dùng với liều lượng vừa phải.

            - Kiêng ăn rau ngót: 

            Theo kinh nghiệm dân gian, phụ nữ mang thai không được ăn rau ngót, vì rau ngót có tác dụng làm sạch ruột, như vậy, nếu ăn nhiều rau ngót sẽ dẫn đến sảy thai. Chỉ nên ăn rau ngót sau khi sinh hoặc tiến hành các thủ thuật liên quan đến thai sản.          

            - Kiêng ăn ốc:

            Nhiều người cho rằng phụ nữ khi mang thai thì không nên ăn nhiều ốc vì sau này khi sinh con sẽ có nhiều đờm giãi và bị nhiễm giun.

            Tuy nhiên theo nghiên cứu hiện đại phụ nữ mang thai cần ăn đa dạng thực phẩm, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, Khẩu phần ăn cân bằng giữa chất đạm, chất xơ, tinh bột để đảm bảo thai nhi phát triển khỏe mạnh.

            Thịt ốc tính hàn, vị ngọt, có công dụng chữa được một số bệnh như vàng da, phù thũng, bệnh gan, thủy đậu, trĩ, nhiễm trùng… Tuy nhiên, những người tì vị hư hàn, rối loạn tiêu hóa kéo dài, người có vế loét lâu không lành… nên kiêng hoặc hạn chế ăn ốc. Có thể chế biến ốc thành nhiều món ăn bổ dưỡng tốt cho sức khỏe như ốc hấp lá gừng, ốc hoa chuối đậu,  nem ốc… hoặc canh ốc nấu chua là phương thuốc phục hồi sứ khỏe nhanh chóng, giúp khí huyết lưu thông. Nhiều người cho rằng phụ nữ mang thái thì không nên ăn nhiều ốc vì sau này khi sinh con sẽ có nhiều đờn dãi. Nhưng đây thực chất là một quan niệm không đúng. Trong quá trình mang thai, do cơ thể bà mẹ thiếu vi chất nói chung nên thường có cảm giác them ăn ốc.Nước chấm ốc lại có vị chua cay ngọt rất dễ ăn nên ốc luộc là món ăn nhiều bà mẹ lựa chọn. Trong thành phaanfcuar ốc có chứa nhiều vitamin như B2, PP, A… và các chất đạm, mỡ, cacbon gydrat, sắt, canxi. Ốc đặc biệt có chứa nhiều đạm và canxi nên là nguồn cung cấp chất đạm và canxi rất tốt cho bà mẹ mang thai. Cụ thể, trong ốc nhồi có chứa 1.357mg canxi, và 11.9g chất đạm, trong ốc vặn có chứa 1356mg canxi và 12.2g chất đạm. Cần lưu ý ốc phải được rửa sạch và luộc chín kĩ vì ốc sống dưới các hồ, ao nên có nhiều loại giun sống kí sinh trong nó. Tốt nhất là nên ngâm nước gạo trước vài tiếng rồi rửa sạh và luộc chín rồi mới ăn để tránh giun từ ốc có thể vào cơ thể người cư trú ở đường phổi và gan, sinh ra các bệnh sán lá phổi, sán lá gan gây ảnh hưởng đến sức khỏe.          

            - Kiêng ăn rau cải:

            Theo quan niệm dân gian, phụ nữ mang thai phải kiêng rất nhiều thức ăn vì nhiều lý do khác nhau như không ăn rau cải vì sau này sẽ vị són tiểu.

            Theo nghiên cứu kiện đại, rau cải rất nhiều chất dinh dưỡng đặc biệt là beta-carotin, sắt, canxi, kẽm… đây là những dưỡng chất thiết yếu rất cần cho cơ thể để tạo xương, tạo máu, làm sáng mắt…

            Như vậy rau cải các loại cũng như các loại rau khác đều là những thực phẩm từ trẻ đến già ai cũng ăn được. Vấn đề là chọn rau tươi, sạch, không dư lượng chất bảo vệ thực vật và kĩ thuật chế biến nào không bị mất các vitamin. 

-         Kiêng ăn rau mồng tơi:

Theo dân gian, phụ nữ mang thai cần kiêng ăn rau mống tơi.Tuy nhiên, theo nghiên cứu hiện đại, phụ nữ có thái cần được chăm sóc đặc biệt về dinh dưỡng, vì đây là thời kì quan trọng của người mẹ và thai nhi. Thai nhi phát triển cần nhiều chất như sắt, kẽm, magie, các vitaminc cách tốt nhất đẻ bổ sung những chất này là qua những thức ăn hàng ngày. Rau mồng tơi là loại rau lành, bổ dưỡng cho phụ nữ mang thai. Điều quan trọng là phải chọn rau sạch, tươi sống để bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, tránh bị ngộ độc. 

- Kiêng ăn rau ngải cứu:

Theo quan niệm dân gian, khi mang thai tránh ăn ngải cứu, nhất là khi đang bị động thai. Ngải cứu có thể làm sảy thái ngay lập tức.Tuy nhiên theo nghiên cứu hiện đại ngại cứu thuộc nhóm thảo mộc nên được sử dụng với tần suất hợp lý khi mang thai bởi bất kì loại thào mộc nào đều gây ảnh hưởng nhất định đến người mẹ và thai nhi. Một số phụ nữ mang thai cho biết, nếu ăn quá nhiều ngải cứu trong 3 tháng đầu của thai kì, họ dễ tăng dấu hiệu ra máu. Bởi vì, những chất có trong ngải cứu liên quan đến sự co bóp tử cung – yếu tố dễ dẫn đến sảy thái hoặc chuyển dạ sớm. Nói như vậy không có nghĩa là bạn phải chống chỉ định với món ngải cứu trong suốt thời gian mang thai. Ngải cứu có tác dụng xoa dịu những cơn đau cơ, làm dịu thần kinh, giúp tuần hoàn máu, giảm cơn đau vùng bụng và được sử dụng trong một số bài thuốc dành cho người bị động thai hay sảy thai liên tiếp.

Tuy nhiên  nhiều phụ nữ mang thai hiểu nhầm và sử dụng ngải cứu như một vị thuốc an thai. Điều này là không hoàn toàn đúng. Nếu bạn muốn dùng ngải cứu trong từng trường hợp bị động thai hoặc sảy thai liên tiếp bạn nên trao đổi với bác sĩ. Các bác sĩ cho rằng, việc sử dụng ngải cứu với tần suất nhuwthees nào là an toàn và hợp lí cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi. Nhóng phụ nữ mang thai nhạy cảm (hoặc có máu nóng – theo quan niệm dân gian) có thể xuất hiện dấu hiệu bị co tử cung, ra máu, sảy thai sau khi dùng ngải cứu. Nhóm phụ nữ mang thai khác có cơ địa khỏe mạnh hơn thì việc ăn ngải cứu với tuần suất vừa phải không gây hại cho sức khỏe.

- Kiêng ăn đu đủ xanh:

Đu đủ có chứa nhiều chất nhựa kích thích co bóp tử cung và gây nguy cơ sảy thai. Do đó phụ nữ mang thai chỉ nên ăn quả chín, không ăn đu đủ xanh, nhất là trong ba tháng đầu của thai kì, giai đoạn nhạy cảm. Tốt nhất, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để biết rõ nên ăn hay không. Ở Sri Lanka, phụ nữ thường tránh thai bằng ăn loại quả này hàng ngày và dừng lại khi muốn có con. Theo kinh nghiệm của một số nước châu Á khác, việc ăn đu đủ xanh trong thời gian dài là biện pháp tránh thai cho cả phụ nữ và nam giới. Khả năng này của đu đủ đã được chứng minh trong mọt nghiên cứu của Anh, công bố năm 1993.

Nghiên cứu trên do các nhà khoa học thuộc viện đại học Sussex thực hiện. Theo đó chất Papain trong đu đủ có thể ngăn quá trình thụ thai ở phụ nữ. Các nhà khoa học cho rằng, tác dụng này sảy ra do khả năng của Papain; ức chế hormon sinh dục progeterone và phá hủy màng tế bào phôi thai.

Một nghiên cứu khác trên chuột và thỏ đực cho thấy, các phần chiết suất từ chloroform trong hạt đu đủ giúp tránh thai tạm thời, không gây độc. Các chất này có khả năng ức chế sự di chuyển của tinh trùng chên chuột và giảm sinh tinh trùng trên thỏ. Trong nghiên cứu gần đây nhất, những chiết xuất của chloroform được sử dụng ở loài khỉ Lamgur. Kết quả là tác dụng tránh thai xuất hiện sau 30 – 60 ngày điều trị. Chức năng sinh tinh trùng được phục hồi hoàn toàn sau khi ngừng dùng thuốc 150 ngày.

Các nhà khoa học cũng khuyến cáo phụ nữ không nên ăn đu đủ xanh vì thực phẩm này không an toàn cho thai nghén. Trong một nghiên cứu ở Ấn Độ, người ta cho chuột mang thai ăn các loại trái cây khác nhau. Kết quả là trong số những con ăn đu đủ xanh, nhiều con bị sảy thai. Trong nghiên cứu khác, các nhà khoa học cho chuột sử dụng một chất chiết suất từ nhựa đu đủ ở các chu kì động dục và thai nghén khác nhau. Kế quả cho thấy, chất này gây co thắt tử cung mạnh, nhất là ở các giai đoạn sau của thai kì.

Gần đây, các nhà khoa học thực hiện một thí nghiệm để kiểm tra khả năng gây co thắt tử cung của đu đủ. Họ nhận thấy, những con chuột uống nước có nhựa đu đủ chín không có gì khác biệt so với nhóm đối chứng. Ngược lại, ở những con dùng nước có nhựa đu đủ xanh, cơ tử cung có hiện tượng co thắt. Tác dụng này của đu đủ xanh tương đương với oxytocin – loại thuốc hây co thắt tử cung, dùng để thúc đẻ. Các nghiên cứu kết luận, việc ăn đu đủ chín ở mức độ bình thường không gây hại đối với chuột có thai; nhưng ăn đu đủ xanh hoặc gần chín (loại còn chứa nhiều nhựa) có thể không an toàn cho thai nghén. Đu đủ là loại quả rất bổ dưỡng, chúng không có lợi cho phụ nữ muộn có con. Đặc biệt, những người đang mang thai chỉ nên ăn đu đủ chín. Ngoài ra, chất Papaim trong đu đủ xanh phá hủy tế bào phôi thai, có thể dẫn đến sảy thai. Do đó, phụ nữ mang thai tránh ăn đu đủ xanh.

Các chuyên gia cũng cho biết, đu đủ chứa rất nhiều carotenoid,  có tác dụng hữu hiệu trong ngừa ung thư, chống oxi hóa và các bệnh về tim mạch, nó cũng có ích cho người bị xơ hóa túi mật, thiểu năng tuyến tụy. Nhựa đu đủ xanh và hạt sắc lên uống có thể chống kí sinh trùng đường ruột, kích thích chức năng hoạt động của gan, mật.

Ngoài ra, nước ép đu đủ còn chữa các bệnh rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, viêm ruột. Chất Papain có hoạt tính kháng sinh, chống được vi khuẩn, dùng để điều trị lở loét, tiêu giả mạc trong bệnh bạch hầu, chống kết dính sau phẫu thuật. Dân gian ở một số nước trên thế giới đánh giá cao tác dụng của đu đủ trong việc góp phần điều trị bệnh tiểu đường, hen suyễn. Đu đủ còn chứa protease, góp phần giải mỡ rất nhanh