Bàn thêm về việc cho bé bú mẹ đúng cách

(Hoàng Kim) - Cho bé bú mẹ đúng cách sẽ giúp bé nhận được đầy đủ nguồn dinh dưỡng cần thiết, trẻ có thể phát triển tốt nhất, đồng thời duy trì được nguồn sữa mẹ về lâu dài. 

            Sữa mẹ được tiết ra theo nhu cầu của trẻ, vì vậy phải cho trẻ bú nhiều lần trong ngày, tốt nhất là bất kỳ khi nào trẻ đói, và khi bú phải cạn sữa trong ngực, hết bên này mới chuyển sang bên kia. Nếu mẹ quá nhiều sữa trẻ không thể bú cạn thì mẹ nên vắt hết sữa dư ra để kích thích cơ thể tạo sữa mới. Nếu để sữa còn ứ trong ngực sau khi bé đã kết thúc bữa bú, cơ thể sẽ có phản xạ giảm tiết sữa để tiết kiệm, và mẹ có thể mất sữa dần dần. Bú cạn sữa trong ngực cũng giúp trẻ được hưởng phần sữa giàu năng lượng ở cuối dòng để lên cân nhanh. Có một số bà mẹ sợ lệch ngực, chỉ cho con bú một chút bên này lại nhảy sang bên kia, cuối cùng bé no bụng với phần sữa trong ít năng lượng nên tăng cân kém cho dù bú sữa mẹ nhiều bé bú không hết. Đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm.

            Bú đêm sẽ kích thích tạo sữa nhiều hơn ban ngày do tác dụng của hormone prolactine giúp tạo sữa chủ yếu được tạo ra vào ban đêm nhiều hơn. Có nhiều bà mẹ sợ con đói khó ngủ ban đêm hoặc gia đình quá thương mẹ, sợ mẹ phải thức dậy ban đêm cho con bú sẽ mệt, nên cho bé bú một bình sữa ngoài trước khi ngủ, thế là bé ngủ luôn đến sáng không dậy bú mẹ, chính việc này đã làm cho sữa mẹ giảm dần số lượng. Khi trẻ còn nhỏ, thường dưới 1 tuổi, cần cho trẻ bú mẹ ban đêm đều dặn để giữ sữa mẹ.

            Khi trẻ bú mẹ, núm vú bị kích thích sẽ làm não tiết ra chất oxytocin, có tác dụng làm co thắt các xoang sữa giúp sữa mẹ dễ dàng tiết ra, do đó em bé không phải mất nhiều sức mới bú được sữa. Phản xạ này chịu tác động rất mạnh bởi tâm lý, khi mẹ nhớ đến con là có thể đã có phản xạ tiết sữa, nhưng nếu mẹ đang lo âu, buồn bã thì phản xạ sẽ mất đi và sữa cũng giảm. Do đó, bên cạnh một chế độ dinh dưỡng tốt cho mẹ, gia đình nên chú trọng cho mẹ nghỉ ngơi cả về tình thần, phải tạo cho mẹ niềm tin vào sữa của mình, không nên chê bai hoặc có những nhận xét tiêu cực làm ảnh hưởng đến sự tiết sữa của mẹ. Tuyệt đối tránh chê sữa của mẹ nóng, kém chất lượng hay nói rằng mẹ không đủ sữa cho con… sẽ làm mẹ mất đi sự tự tin vào sữa của mình. Sữa mẹ chắc chắn là nguồn dinh dưỡng phù hợp nhất với trẻ, mẹ chỉ cần ăn uống đầy đủ chất và cho bú đúng cách là có đủ sữa nuôi bé, thậm chí cả khi mẹ sinh đôi.

            Do lượng sữa nằm trong các xoang sữa, phía dưới quầng vú, do đó để trẻ có thể bú hiệu quả, mũi trẻ phải đối diện vú mẹ, miệng trẻ phải há rộng, môi dưới trẻ trề ra, cằm trẻ sát vú mẹ, như vật lưỡi trẻ chỉ cần ấn nhẹ lên vùng xoang sữa là sữa sẽ trào ra dễ dàng. Đây là tư thế bú đúng. Cũng nên lưu ý để trẻ bú mẹ dễ dàng, đầu và thân trẻ phải nằm trên một đường thẳng chứ không quằn qua quằn lại, và cả đầu và thân trẻ cần được nâng đỡ, bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ. Khi bú mẹ đúng, chúng ta chỉ nghe tiếng trẻ nuốt sữa ừng ực, không nghe thấy tiếng chóp chép. Nếu có những âm thanh bất thường khác nghĩa là trẻ đang ngậm không kín quầng vú, đang bú hơi, bé sẽ bị no hơi nên bú ít và dễ bị trớ sữa sau bữa bú. Sau khi bú cũng nên cho bé ợ hơi bằng cách bế vác bé lên, mặt bé úp vào vai mẹ, chúng ta dùng tay vuốt nhẹ nhàng giữa 2 xương bả vai, không vỗ mạnh quá vì có thể làm trẻ ói vọt ra.

            Lứa tuổi 4-6 tháng là lúc trẻ bắt đầu thích tiếp nhận cái mới, đồng thời nhu cầu của trẻ cũng tăng cao hơn, vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để tập ăn dặm cho trẻ. Nếu mẹ đủ sữa và có điều kiện cho bú thường xuyên, trẻ lên cân tốt, thời điểm ăn dặm là tròn 6 tháng tuổi, như vậy có thể giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ tiêu chảy và dị ứng. Nếu mẹ thiếu sữa hay phải đi làm, trẻ phải dùng sữa công thức, trẻ có thể tập ăn dặm từ tròn 4 tháng tuổi. Không nên tập ăn dặm quá trễ sau 6 tháng, vì trẻ đã trải qua giai đoạn thích nếm thử các thức ăn mới, việc tập khó khăn và có thể thiếu một số chất dinh dưỡng so với nhu cầu của trẻ. Tuy nhiên, sữa mẹ vẫn là nguồn thức ăn rất tốt cho trẻ, ngay cả trong năm thứ hai, 500 ml sữa mẹ vẫn cung cấp 31% năng lượng và 38% protein cho trẻ với đầy đủ các tính ưu việt. Do đó, nên cho trẻ bú mẹ càng lâu càng tốt, cố gắng tới sau hai tuổi. Nếu mẹ đi làm, vẫn cho bú mẹ khi về, buổi tối ban đêm, hoặc vắt sữa để lại cho trẻ.

            Sữa mẹ là món quà mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta. Đó là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho trẻ, giúp trẻ thông minh và khỏe mạnh, giúp mẹ nhanh chóng lấy lại vóc dáng sau sinh, ngăn ngừa một số nguy cơ bệnh tật, đồng thời thắt chặt mối liên hệ tình cảm mẹ con và rất kinh tế cũng như tiện lợi. Chỉ có rất ít chống chỉ định nuôi con bằng sữa mẹ (mẹ bị HIV, lao đang tiến triển, bị ung thư đang dùng thuốc diệt tế bào). Các bà mẹ Việt Nam vốn có truyền thống nuôi con bằng sữa mẹ. Trong thời điểm hiện nay, các bà mẹ ở các nước đang phát triển cũng đang quay lại với trào lưu này, vì vậy nên cố gắng duy trì và phát huy truyền thống tốt đẹp của chúng ta và dành cho trẻ những gì ưu việt nhất.

Nguồn: Hoàng Kim