Chuyển hóa vitamin D trong cơ thể của trẻ

    (Thế giới matxa) - Dưới da trẻ đã có sẵn các tiền vitamin D, dưới tác dụng của tia tử ngoại của ánh nắng mặt trời, sẽ hoạt hóa chuyển thành vitamin D3 (cholecalciferol). Nguồn vitamin D chính yếu cung cấp cho trẻ là nhờ phơi nắng.

Nếu trẻ được phơi nắng đúng cách, chỉ cần phơi từ 15 đến 30 phút mỗi ngày là đủ vitamin D cho nhu cầu của cơ thể. Vitamin D cung cấp qua thức ăn thường ở dạng vitamin D2 (ergocalciferol), có nguồn gốc từ thực vật và nấm, được bổ sung trong sữa công thức và các thực phẩm khác.

            Vitamin D₂ và vitamin D3 được coi là prohormone, được chuyển hóa ở gan và thận để trở thành hormone có hoạt tính sinh học 1,25- dihydroxy vitamin D (calcitriol). Calcitriol kích thích sự hấp thu canxi và phosphor tại đường ruột, sự tái hấp thu canxi ở thận và huy động canxi, phosphor từ xương. Gần đây người ta còn phát hiện vitamin D có vai trò rất lớn trong sự tăng trưởng, miễn dịch chống bệnh tật, phòng ngừa ung thư và nhiều lợi điểm khác.

            Biểu hiện bệnh

            Biểu hiện của thiếu canxi: quấy khóc, ngủ không yên giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hôi khi ngủ, rụng tóc vùng sau gáy hình vành khăn, chậm mọc răng, thóp rộng, bướu đỉnh đầu hoặc trán dồ, giảm trương lực cơ, chậm phát triển vận động (chậm biết lật, biết bò, biết đứng…). Nếu còi xương nặng có di chứng: chuỗi hạt sườn, rãnh Harrison, ức gà, vòng cổ chân, cổ tay, chân cong hình chữ X, chữ O. X quang xương có thể thấy những bất thường: hình ảnh khoét xương, chuỗi hạt sườn, điểm cốt hóa chậm so với tuổi. Để chẩn đoán bệnh còi xương, chỉ số có giá trị nhất là giảm 25- hydroxyvitamin D (calcidiol) trong máu.

            Phòng ngừa

            Quan trọng và hiệu quả nhất là cho trẻ tắm nắng hàng ngày. Để chân, tay, lưng, bụng trẻ lộ ra ngoài từ 15 đến 30 phút lúc buổi sáng (trước 9 giờ sáng) hay sau 5 giờ chiều. Lưu ý phải tắm nắng trực tiếp, nghĩa là không đứng sau lớp kính cửa sổ vì không có tác dụng. Đã có những bà mẹ ngày nào cũng phơi nắng cho con 30 phút mà trẻ vẫn có biểu hiện còi xương. Cuối cùng, bác sĩ phát hiện ra mẹ phơi nắng cho bé bằng cách đứng ở cửa sổ, sau lớp kính đóng kín để tránh gió, vô tình đã làm cho việc phơi nắng không hiệu quả vì lớp kính đã ngăn hết các tia tử ngoại. Ở những nơi thiếu ánh nắng mặt trời, cung cấp vitamin D phụ thuộc nhiều vào chế độ ăn uống. Trong trường hợp này, tất cả các đối tượng trẻ nhũ nhi, trẻ nhỏ, thiếu niên, để phải được cung cấp tối thiểu 400 UI vitamin D mỗi ngày.

            Khi trẻ ăn dặm: cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa nhiều canxi (sữa, trứng, tôm, cua, cá, rau xanh…) và dầu mỡ. Khi có thai, người mẹ phải có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý. Có thể uống vitamin D khi thai được 7 tháng: 200.000UI/ 1 lần duy nhất.

            Điều trị

            Bổ sung vitamin D theo chỉ định của bác sĩ, phơi nắng đúng cách và kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung canxi nếu cần. Tuy nhiên, vitamin D có thể tích lũy trong cơ thể lâu dài, do đó nếu uống quá nhiều sẽ gây ra ngộ độc. Trẻ sẽ biếng ăn, nôn ói do tăng áp lực nội sọ, có tính trạng tăng canxi trong máu và trong nước tiểu và có thể gây ra sỏi thận và vôi hóa thận

            Một số lưu ý.

            Trẻ bụ bẫm vẫn có thể thiếu vitamin D nếu phơi nắng không đủ do nhu cầu vitamin D cao hơn trẻ bình thường. Trẻ da sậm màu dễ bị thiếu vitamin D.

            Bổ sung dầu mỡ đầy đủ trong bữa ăn hàng ngày của trẻ: vitamin D là loại tan trong dầu, nếu chế độ ăn thiếu dầu mỡ thì dù có được uống vitamin D trẻ cũng không hấp thu được nên vẫn bị còi xương. Điều này đặc biệt quan trọng ở những trẻ sống ở nơi không có điều kiện để phơi nắng, cần cung cấp vitamin D qua thức ăn hoặc thuốc. Trẻ bị bệnh gan mật cũng khó hấp thu vitamin D từ đường tiêu hóa do giảm hấp thu chất béo và giảm khả năng chuyển hóa vitamin D tại gan.

            Hàm lượng vitamin D trong sữa mẹ thấp, khoảng 22 UI/l. Do đó trẻ bú mẹ phải phơi nắng đều đặn, trong những tháng mùa đông phải uống thêm vitamin D.